27/03/2024
Het gaat niet best met de vlinders in Nederland, vooral de dagvlinders hebben het zwaar.
Tussen 1992 en 2023 namen de populaties van dagvlinders met gemiddeld 53% af. Ook de vroeger veel voorkomende soorten zoals kleine vos en koolwitje duiken minder vaak op.

Nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek en De Vlinderstichting bewijzen de neerwaartse trend. Het jaar 2023 was een slecht jaar voor vlinders. Al sinds 1992 tellen vrijwilligers wekelijks vlinders op vaste routes. Daarmee kan voor elk jaar de populatie worden geschat van 53 soorten dagvlinders. Negen van de 53 vlindersoorten bereikten vorig jaar de laagste aantallen sinds 1992, waaronder zwartsprietdikkopje, klein geaderd witje, donker pimpernelblauwtje en kleine vos.
Voor de citroenvlinder en grote vuurvlinder was 2023 juist een goed jaar, met de hoogste aantallen sinds 1992.'

De lage vlinderstand in 2023 heeft veel te maken met de droge zomer van 2022,. Door droogte vinden rupsen niet voldoende voedsel, waardoor er het jaar erop minder vlinders uitkomen. Grotere weersextremen, in de vorm van droogte of langdurige neerslag, zijn volgens de stichting één oorzaak van de afname van vlinderpopulaties.

De afname sinds 1992 is overigens geen gestaag dalende lijn, maar eerder een neerwaartse slingerbeweging. In de jaren negentig daalden de aantallen vlinders vrij sterk om vervolgens tussen 2005 en 2015 te stabiliseren en zelfs iets te herstellen. Vanaf 2015 is de trend echter weer duidelijk omlaag. Een duidelijke verklaring voor die curve heeft het CBS niet.

Duidelijk is wel dat de afname van geschikte leefgebieden voor veel vlindersoorten ook een probleem vormt. Geliefde planten waar rupsen en vlinders graag op leven en de aanwezigheid van genoeg voedsel loopt te vaak spaak. Ook de landbouwsector helpt niet mee, door overbemesting en lage waterstanden.
Bermbeheer is ook belangrijk. Het is best mogelijk dat vlinders in bloemrijke bermen hun levenscyclus kunnen volbrengen, maar dan moet er niet te vaak en te veel worden gemaaid. ,,Het is beter om gefaseerd te maaien. Maai een deel en laat een deel staan. Ook in je eigen tuin is dat mogelijk.

28/04/2024
In Nederland is al geruime tijd bekend dat het niet goed gaat met de insectenpopulatie.
Recent onderzoek in het Journal of Applied Encology wijst echter uit dat ook plantensoorten die afhankelijk zijn van insecten voor bestuiving, achteruitgaan.
In Nederland is ongeveer 80% van de planten afhankelijk van bestuiving door insecten.

06/09/2024
Oud nieuws uit 2020 van Heinrich Poll. Het eiwitgehalte in pollen is drastisch afgenomen vanwege de toename van CO2 in de atmosfeer. Maar dat is ook een algemeen probleem bij ons eigen voedsel. Dat er minder inhoudsstoffen in zitten en onze voedsel dus ook niet meer zo voedend is.

10/10/2024
Het blijft wereldwijd slecht gaan met de wilde dieren. WNF berekende dat de populaties sinds 1970 met gemiddeld 73 procent zijn gekrompen.

Het Wereld Natuur Fonds (WWF) slaat hierover alarm in zijn Living Planet Report, waarin de organisatie elke twee jaar de balans van de natuur opmaakt. Talloze wetenschappers houden daarvoor in alle delen van de wereld 35.000 populaties van 5495 in het wild levende diersoorten, zoals zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen in de gaten. Sinds 1970 worden die gegevens bijgehouden.
Uit de rapportages komt naar voren dat de afname het grootst is in Zuid-Amerika en het Caribisch gebied (sinds 1970 een daling van gemiddeld 95 procent). Tropische gebieden en zoetwatersoorten hebben daar het meest te lijden van bedreigingen als ontbossing, klimaatverandering, overbevissing, stroperij en vervuiling. De grootste afname vond plaats onder zoetwaterdieren als vissen en amfibieën (gemiddeld 85 procent).
Verlies van leefgebied, maar ook obstakels zoals stuwen en dammen in rivieren, zijn hiervoor verantwoordelijk. De populaties gingen ook in andere werelddelen achteruit: Afrika (-76 procent), Noord-Amerika (-39 procent), Zuidoost-Azië en Oceanië (-60 procent) en Europa/Rusland (-35 procent). De drastische cijfers voor Zuid-Amerika hebben volgens Ravic Nijbroek, medeopsteller van het rapport en als sociaal geograaf verbonden aan het WWF, wel enige nuance nodig. We kunnen niet overal wilde dieren in de gatenhouden. Zo bestaat Suriname voor 93 procent uit bos. Een groot deel van dat gebied is ontoegankelijk, we kunnen daar niet monitoren. Doen we vooral in gebieden tussen steden en bosranden. Juist daar neemt de leefruimte voor wilde dieren af en dat zie je terug in de cijfers. Dat de percentages in Europa en Noord-Amerika fors lager liggen, komt doordat de afname van wilde dieren daar al voor 1970 (het nulpunt voor het WWF) is ingezet. De cijfers zeggen volgens Nijbroek dus niet alles. Wel benadrukt hij dat in alle werelddelen sprake isvan een daling van het aantal dieren. Daar moet de discussie over gaan. De internationale gemeenschap moet meer maatregelen nemen om verder natuurverlies te stoppen, zodat de wildstand zich kan herstellen.

Jelle de Jong, directeur van Wereld Natuur Fonds Nederland, stelt dat de komende paar jaar daarvoor cruciaal zijn. Anders dreigen ecosystemen zoals de Amazone, het poolgebied en koraalriffen een kantelpunt te bereiken, met mogelijk onomkeerbare veranderingen. Dan wordt het heel lastig om op aarde te leven. Het is nog niet te laat, maar de tijd tikt door. Het is niet alleen kommer en kwel. Succesverhalen over de terugkeer van sneeuwluipaarden, het herstel van berggorillapopulaties en het herstel van natuurgebieden doordat rivieren meer ruimte krijgen, bieden hoop. Ze tonen aan dat de natuur buitengewoon veerkrachtig is, als we haar de kans geven om te herstellen. Maar het moet niet bij regionale successen blijven, we moeten acties snel opschalen. We hebben ook geen keus, want we kunnen als mensheid niet zonder natuur, aldus De Jong. Het Wereld Natuur Fonds komt met aanbevelingen om het leefklimaat te verbeteren. Bij het verduurzamen van de energiesector, nodig om de CO₂-uitstoot te verminderen, worden al behoorlijk wat maatregelen genomen. Banken komen ook naar ons toe met de vraag of we ze kunnen adviseren bij het nemen van juiste besluiten bij het bepalen van duurzame investeringsdoelen, zegt Nijbroek.

Volgens Nijbroek is er nog veel klimaatwinst te halen in de voedselsector. Van veel te veel bosgrond wordt landbouwgrond gemaakt; zeker in Zuid-Amerika, waar enorm veel soja wordt verbouwd voor veevoer. Dit jaar is al 40 miljoen hectare land verbrand in de Amazone en op de cerrado, een savannegebied in Brazilië. Dat is tien keer de oppervlakte van Nederland, dat is gigantisch. Internationaal is afgesproken dat in 2030 30 procent van het land- en wateroppervlak op aarde beschermd natuurgebied moet zijn. Nijbroek: Landen moeten er flink aan trekken om dat voor elkaar te krijgen. Een mooi initiatief om met name het regenwoud te beschermen, komt uit Brazilië. President Lula heeft een speciaal fonds opgericht waarin 250 miljard dollar wordt gepompt om ontbossing tegen te gaan. Zo’n fonds zou je ook voor andere gebieden in de wereld kunnen oprichten. Als we met zijn allen willen, kan er veel. Het is hard nodig.

20/11/2024
Er hebben zich al drie soorten termieten in Nederland gevestigd. Dat is bijzonder volgens EIS-Kenniscentrum Insecten en het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen, want tot nu toe waren deze insecten alleen bekend uit warme streken en kwamen ze in Nederland niet voor. Termieten knagen door hout heen en kunnen grote schade veroorzaken aan huizen, gebouwen en natuur. De kolonies termieten zijn in Flevoland, Gelderland, Noord-Brabant en Zuid-Holland gevonden.

24/07/2024
De opwarming van de aarde is in een stroomversnelling gekomen, volgens een groeiende stapel onderzoeken. Dat belooft niet veel goeds, denken wetenschappers.
De verwachting voor komende jaren: hittegolven, stormen en noodweer.

26/07/2024
De wereld zucht momenteel onder recordhitte. Sinds het begin van de metingen in 1940 was de gemiddelde temperatuur op aarde niet zo hoog. Hoewel eind juli, begin augustus altijd de warmste periode is, zagen wetenschappers dit niet aankomen. Dat het nu zo warm is, komt vooral doordat de zee al vroeg in het jaar warm is. De zee blijft gewoon warmer in de winter. Dat merkte je bij ons in het najaar: het koelde maar langzaam af, vooral in het westen van het land. Als er een echte koude winter komt, dan koelt het zeewater vanzelf weer af. Maar dat is de laatste jaren niet het geval geweest.
Wat zijn de oorzaken van de opvallend warme zee:
Allereerst de na-effecten van El Nino, waarvan de warmte nog in het water zit. Daarnaast zorgen onder meer broeikasgassen ervoor dat dat de aarde meer warmte vasthoudt. Ook bereikt de zon op dit moment in het jaar de hoogste activiteit en stoot een uitbarsting van een onderwatervulkaan veel warmte uit.

Ook in Nederland is dat effect voelbaar. Gisteren was een zwaarbewolkte dag, waarop de zon geen moment de kans krijgt om ons land op te warmen. Toch werd het zo’n 22 graden. Dat wij nu geen hittegolf hebben komt doordat wij in een lagedrukgebied zitten. De grens tussen het gewone warme weer en de extreme hitte ligt ten zuiden van ons. Puur toeval.

05/10/2024
De temperaturen op Spitsbergen vliegen omhoog, schrijft het KNMI. De extreme temperaturen leiden tot een enorm sterke toename van de afsmelting van gletsjers, ijskappen, sneeuw en zee-ijs op en nabij Spitsbergen", aldus het meteorologisch instituut. De eilandengroep in de Noordelijke IJszee werd in de afgelopen zestig jaar ongeveer 6 graden warmer. Dat was acht keer zo snel als de opwarming van de wereld gemiddeld.

16/09/2024
In Centraal-Europa vallen enorme hoeveelheden neerslag door storm Boris, met doden tot gevolg. De lange duur van het noodweer en de hoeveelheid regen die valt, zijn uniek.

Het regent al sinds donderdag in Centraal-Europa, en in Oostenrijk houdt dat zeker tot morgenochtend aan. In het zuidoosten van Duitsland, Tsjechië en in het zuiden van Polen is lokaal meer dan 150 millimeter regen gevallen en vlakbij Wenen in Oostenrijk is lokaal ruim 200 millimeter regen gevallen. De neerslag in Centraal-Europa is heel uitzonderlijk. Dat heeft onder meer te maken met de temperatuur van het zeewater. De Middellandse Zee is nu extreem warm. Doordat koude lucht uit het noorden in botsing is gekomen met de warme zeelucht uit het zuiden, is een heel groot neerslaggebied, genaamd storm Boris, met veel energie ontstaan."

Door hogedrukgebieden boven Rusland en het westen van Europa kon het lage drukgebied boven Centraal- Europa geen kant op. Nu Boris langzaam in energie afneemt, worden die hogedrukgebieden sterker en trekken de buien langzaam naar het zuiden van Europa. In het noorden van Italië lossen ze dan een beetje op.

De stortregens van Boris, hebben volgens de autoriteiten in de getroffen landen tot zeker zeven doden geleid. Vele duizenden moesten hun huizen verlaten. In het zuiden van Polen is een dam doorgebroken. Ook in Oostenrijk, Tsjechië en Roemenië zijn overstromingen.

30/10/2024
Extreme regenval heeft de afgelopen dagen tot enorme overstromingen geleid in het zuidoosten van Spanje. Zeker 95 mensen verloren het leven. Met name de regio's rondom de steden Valencia, Murcia en Malaga zijn hard getroffen.

Het noodweer barstte dinsdag los. Dit houdt verband met een terugkerend weerfenomeen dat Dana wordt genoemd. Spanje en Portugal krijgen elk jaar te maken met zo'n periode van hevige buien. Maar zo extreem als deze week is het sinds de jaren 80 niet meer geweest. Volgens meteorologen viel op sommige plekken in nog geen acht uur ongeveer evenveel regen als normaal gesproken in een jaar.

De extreme neerslag leidde ertoe dat op allerlei plaatsen rivieren buiten hun oevers traden. De overstromingen zijn funest voor de infrastructuur: bruggen spoelden weg, wegen raakten zwaar beschadigd en in Andalusië ontspoorde zelfs een hogesnelheidstrein met 276 passagiers. Auto's en bomen die door het water waren meegesleurd, stapelden zich op in de straten. Dat maakte het voor hulpdiensten extra moeilijk om bepaalde plekken te bereiken.

Na een nachtmerrie die dinsdagavond rond 20.00 uur begon en heel de nacht aanhield, ontwaakten tienduizenden bewoners in de regio Valencia gisterochtend in een apocalyptisch landschap waar tientallen mensen het leven hadden gelaten.

Het ongekende noodweer, dat duizelingwekkende hoeveelheden neerslag over de streek uitstortte, veranderde droge beekjes in woeste rivieren. In de vele dorpen langs deze kreken waren mensen nergens op straat veilig; elk steegje en plein veranderde in een kolkende watermassa. Woningen liepen onder water, auto's werden meegesleept, vaak met de inzittenden er nog in.

Het zuidoosten van Spanje leed al dagen onder hevige neerslag, ook in de vorm van hagelstenen zo groot als golfballen. Dinsdagavond werden alle records gebroken, met als uitschieter 480 millimeter regen in Chiva, ten noordwesten van Valencia.Het zuidoosten van Spanje leed al dagen onder hevige neerslag, ook in de vorm van hagelstenen zo groot als golfballen. Dinsdagavond werden alle records gebroken, met als uitschieter 480 millimeter regen in Chiva, ten noordwesten van Valencia.

Het noodweer wordt veroorzaakt door een Dana (Depresión Aislada en Niveles Altos), letterlijk betekent dit een geïsoleerde depressie. Dana is een verschijnsel dat zich vooral in de herfst manifesteert in Spanje en Portugal. Dat komt door het grote temperatuurverschil tussen hogere en lagere luchtlagen. Het fenomeen brengt vaak instabiliteit met zich mee, wat hevige onweersbuien veroorzaakt.
Bij een Dana is er hoog in de atmosfeer vaak heel koude lucht, terwijl de zee nog vrij warm is. Dat is een heel instabiele situatie. De warme lucht stijgt dan snel op, waardoor stevige buien ontstaan.''
Dat er zo veel water valt, heeft zo goed als zeker te maken met de opwarming van de Middellandse Zee. Gemiddeld is de watertemperatuur van deze zee in oktober 1 à 2 graden warmer dan het langjarig gemiddelde. Dat betekent dat er veel meer vocht verdampt. Als die opwarming er niet zou zijn, zou er minder regen vallen.

Wat deze extreme buien met elkaar gemeen hebben, is dat de straalstroom waarschijnlijk langzamer wordt door de opwarming. Dat kan betekenen dat lage- en ook hogedrukgebieden langer blijven hangen. Hierdoor blijft het langer regenen in een kleiner gebied. We gaan dit zeer waarschijnlijk vaker zien.

Het gaat om de zwaarste regenval in de regio sinds september 1966. De afgelopen 24 uur viel er meer dan 445 millimeter regen, dat is meer dan de helft van wat er op jaarbasis in Nederland valt (gemiddeld 853 millimeter regen). Het noodweer in Spanje houdt zeker aan tot vandaag, onder meer Mallorca en Ibiza moeten zich schrap zetten. Richting het weekend lossen veel buien op.

Klimaatverandering speelt een rol in de hoeveelheid neerslag die uit een DANA valt doordat de opwarming van het zeewater ervoor zorgt dat er meer verdamping plaatsvindt en dat de warmere lucht meer waterdamp kan bevatten voordat het uitregent. Naar verwachting zet de opwarmende trend zich de komende tientallen jaren nog voort. Cut-off lows zoals deze boven Spanje zullen in de toekomst dan ook meer regenval gaan geven, naar schatting minstens 7 procent tot misschien wel 15-20 procent per graad opwarming.

De grote hoeveelheid regen die in juli 2021 in Limburg viel, en nu in Spanje komt door een samenloop van specifieke omstandigheden: ten eerste moet het lagedruksysteem loskomen van de straalstroom om op één plek te blijven hangen, en ten tweede moeten er sterke stijgende luchtbewegingen plaatvinden. Het laatste, cruciale ingrediënt is de hoeveelheid vocht die wordt aangevoerd. Voor extreme neerslag moet er sprake zijn van veel verdamping, warme lucht die veel vocht kan bevatten en sterke winden die het vocht het lagedruksysteem invoeren.

Als het systeem loskomt van de straalstroom, neemt het een bel afgesnoerde koude poollucht met zich mee naar het zuiden. Vandaar de Engelse naam 'cut-off low: In het Nederlands ook wel koudeput genoemd.

Dit grote temperatuurverschil tussen de warme lucht aan het oppervlak en de koude poollucht van DANA boven in de atmosfeer veroorzaakte sterke verticale luchtbewegingen. De koude lucht valt naar beneden (ook wel een koudeval genoemd) en de warme, vochtige lucht stijgt snel op. De stijgende lucht koelt af en er ontstaan zware regenwolken. Omdat de lucht rond een lagedruksysteem tegen de klok in beweegt, kwam tijdens deze DANA de wind uit het oosten vanuit het Middellandse Zeegebied. Daarnaast bleef het lagedruksysteem lange tijd op dezelfde plek liggen, waardoor er continu warme, vochtige lucht landinwaarts werd geblazen. Eenmaal boven land, werd de lucht omhooggeduwd langs de bergketens van Oost-Spanje. Deze stijgbeweging versterkt de zware regen van de DANA nog verder.

10/10/2024
Hoe orkanen nu kunnen exploderen
Er zijn niet meer orkanen, maar ze worden wel heviger. Dat komt volgens wetenschappers door klimaatverandering. Zo was de windsnelheid van Helene door klimaatverandering 11 procent hoger en viel er 10 procent meer neerslag, maakten onderzoekers gisteren bekend. Grote boosdoener, vertelt Bloemendaal zijn de hogere zee temperaturen.
Orkanen voeden zich met warme vochtige lucht uit de zee. De zee moet minimaal 27 graden zijn. De Golf van Mexico, waar Milton ontstaan is, is nu 30 graden. Orkanen kunnen door warme zeelucht snel sterker worden. Orkaan Milton ging binnen 24 uur van een categorie 1 naar een categorie 5-orkaan. Dat de atmosfeer daar nu al toe in staat is, dat je een orkaan zo ziet exploderen, dat is gewoon eng. En dat soort snelle toenames gaan we naar verwachting vaker zien.
Ook Groenemeijer ziet het verband. Orkanen worden door de warmere lucht niet alleen sterker, maar geven ook meer regen, legt hij uit. Hoger in de atmosfeer condenseert de waterdamp in de opstijgende zeelucht. Dat geeft energie aan een orkaan. Hoe meer energie er in een onweersbui zit, hoe meer neerslag er valt. De zeespiegelstijging zorgt er bovendien voor dat stormvloeden in potentie hoger worden, zegt Bloemendaal.
Haar conclusie is duidelijk. Álle gevaren van orkanen nemen toe door klimaatverandering. De waarschuwingen van lokale autoriteiten in Florida laten aan duidelijkheid ook niets te wensen over. Als je in die kustgebieden woont, moet je weg. Dit is niet te overleven. Dat is een teken aan de wand.

In de buurt van Europa, zeker richting Nederland, is het zeewater te koud om orkanen te veroorzaken. Maar orkanen kunnen op hun weg naar Nederland wel veranderen in sterke stormen. Groenemeijer: De zee temperaturen stijgen hier ook. Orkanen die richting Europa afbuigen, kunnen daardoor meer van hun kracht behouden. Bloemendaal verwijst naar ex-orkaan Kirk, die afgelopen weekend even naar Nederland dreigde te trekken. Dat gebeurde uiteindelijk niet, maar de kans dat dit soort afzwaaiers bij ons terecht komt neemt toe. Doordat het zeewater overal opwarmt, is het gebied waar orkanen kunnen overleven ook groter. Orkanen worden bovendien sterker. Ook dat vergroot de kans dat wij ermee te maken krijgen.

05/12/2024
VN slaat alarm om droogte Afrika
In het zuiden van Afrika verkeren 26 miljoen mensen in acute voedselonzekerheid door een historische droogte. Dat heeft het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties gisteren bekendgemaakt.
De droogte is veroorzaakt door het natuurfenomeen El Niño, een terugkerend fenomeen dat grote invloed heeft op oceaantemperaturen en het weer wereldwijd.
Angola, Lesotho, Malawi, Mozambique, Namibië, Zambia en Zimbabwe zijn het zwaarst getroffen. In Malawi is de helft van de mais- oogsten beschadigd.

09/01/2025
De droogte die Sicilië al tijden teistert zorgt voor een grote ramp: de sinaasappels willen maar niet groeien. De klimaatverandering zorgt voor crisis bij de boeren.

Ze smaken nog steeds goed, maar de Siciliaanse sinaasappels zijn veel kleiner dan normaal. De aanhoudende droogte op het Zuid-Italiaanse eiland heeft de fruitbomen in de overlevingsstand gezet, ze produceren minder vruchten en de vruchten die ze geven zijn veel kleiner. Een grote strop voor de citrustelers, de supermarkten willen de kleinere vruchten niet, of voor een veel lagere prijs.
De sinaasappels zijn niet groter dan pingpongballen en dus onverkoopbaar.

In heel Zuid-Italië is de aanhoudende droogte een ramp voor de landbouw. In Calabrië heeft de droogte 42 procent van de landbouwgronden aangetast, in Apulië ruim 20 procent, de opbrengst van graan en olijven is gehalveerd in die regio, maar Sicilië is het zwaarst getroffen. 66 procent van de landbouwgronden op Italië's grootste eiland is getroffen door de extreme droogte van de afgelopen anderhalf jaar. Met name de teelt van olijven, wijn en citrusvruchten is zwaar getroffen.

Bovendien vragen de boeren om investeringen in de waterinfrastructuur, want behalve dat het steeds minder regent op Sicilië wordt er ook slecht omgegaan met het beschikbare water: tussen de 40 en 50 procent van het drinkwater gaat verloren door lekkende waterleidingen.

25/01/2025
Door extreme weersomstandigheden zijn vorig jaar wereldwijd 242 miljoen kinderen in 85 landen niet naar school gegaan, meldt VN-kinderrechtenorganisatie Unicef. Dat is een op de zeven leerlingen. Zij misten lessen door bijvoorbeeld hittegolven, stormen of overstromingen. Het extreme weer bedreigde de veiligheid en gezondheid van de kinderen en had gevolgen voor hun onderwijs op de lange termijn, laat Unicef weten.