Haaksbergen 17 mei 1985
Je hoort er over op radio en tv. Maar dat het al zo erg is… Zulke reacties kregen Haaksbergse rondleiders na een wandeling bij het Buursermeertje in het kader van de Aktie Bosalram. Op de eerste dag van de internationale aktieweek tegen „zure regen” werd op ongeveer tachtig plaatsen in ons land het plubliek uitgenodigd om onder leiding van gidsen de bossen in te trekken. Doel van die wandelingen: speuren naar verschijnselen in de bossen die het gevolg zijn van zure neerslag. Voor Haaksbergen vond de wandeling plaats in het Buurserzand.
In het geval van de zure regen-wandeldag regende het illustratief dat ’t goot. Voor het werkelijk geïnteresseerde publiek vormde dat ditmaal echter geen beletsel om zich buiten te wagen. Je hoort zo veel over zure regen, maar ziet zelf niets bijzonders. Nu maar eens kijken wat er echt van waar is. Er waren meer dan 60 belangstellenden in de Haaksbergse natuur rond te leiden.

Al in de zestiger en zeventiger jaren heeft men vooral in de Scandinavische landen gemerkt dat de meren daar sterk verzuren. Op dit moment heb je in zweden bijvoorbeeld al zo’n vierduizend meren waaruit alle vis is verdwenen omdat het water zoveel salpeterzuur en zwavelzuur bevat. In deze tijd van het jaar krijgt men in Scandinavië, de Sovjet-Unie en Noord-Amerika wat genoemd wordt de voorjaarsschok van de zure regen: de sneeuw begint te smelten. Al het daarin opgeslagen zuur komt plotseling vrij, en het is soms net azijn wat uit die sneeuw te voorschijn komt.

Vanaf het Buursermeertje wordt er honderd meter het bos ingelopen en ziet men de eerste uitwerking van de zure regen. Het is hier een trieste toestand met de dennen. De bovenste helft van de boom hoort takken te hebben waar flink wat naalden aan zitten. Maar hier ziet men voornamelijk kale takken, en alleen het bovenste kruintje is groen. Dat het er van opzij ook zo groen uit ziet, komt doordat veel takken aan het uiteinde nog wat naalden hebben. Maar ga je er dan onder staan, dan kijk je overal dwars doorheen. Dit hoort een donker bos te zijn, waar op de grond tussen de bomen niets kan groeien door het lichtgebrek, tegenwoordig zie je allemaal bodembedekkers.

Het zuur in de zure neerslag bestaat uit salpeterzuur en zwavelzuur. Door electriciteitscentrales, olieraffinaderijen, ander industrie en niet te vergeten in auto’s worden fossiele brandstoffen verbrand. Kolen, olie en aardgas dus. Bij die verbranding komt onder andere zwaveldioxide en stikstofoxiden vrij. Ia de uitlaat van de auto en via hoge schoorstenen komen die stoffen in de lucht terecht. Daar worden ze omgezet in zwavelzuur en salpeterzuur. Daarnaast is ook de intensieve veehouderij schuldig aan het veroorzaken van zure neerslag. Er komt veel te veel mest vrij, en uit al die miljoenen kilo’s mestoverschot komt veel ammoniak vrij. Die ammoniak wordt via de lucht verspreid, en wordt later in de bodem door bacteriën veranderd in salpeterzuur. Het gaat niet alleen om zure regen alleen maar om zure neerslag. Je hebt namelijk ook te maken met een droge vorm, als gas of als stof. Niet alleen via regen of sneeuw dus.
In feite doet de schade van de zure regen dus op drie manieren op: dat wat rechtstreeks op de kruin van de bomen valt, dat wat langs z’n stam omlaag sijpelt, en dat wat de boom uit de grond opneemt.
De heide is onder invloed van de zure neerslag meer dan ooit geneigd te vergrassen. Het is de bedoeling dat schapen een deel van het Buurserzand van dat gras ontdoen, maar dat blijkt een klus voor jaren te zijn. De heide afplaggen heeft het beste resultaat, maar is er tijdrovend en onbetaalbaar als er beroepskrachten voor moeten worden ingeschakeld. Bovendien zou je het symptoombestrijding kunnen noemen.

Voor Haaksbergen zullen de gevolgen zeker net uitblijven. Na de wandeling komen de geïnteresseerden weer bij het Buursermeertje uit. ’s Zomers mogen hier velen graag komen genieten van de mooie omgeving. Hier zijn al duidelijk de gevolgen van de zure neerslag te zien. Natuurmonumenten met name onderzocht over een flinke oppervlakte alle bomen, en moest tot de conclusie komen: Je vind geen gezonde boom meer ! Wat de bomen rond het Buursermeertje betreft: men verwacht dat ze over vijf jaar kaal en dood zullen zijn. Zoiets is geen opwekkende wandeling…