23/04/2021
Vandaag en morgen is er een klimaattop georganiseerd door Biden de president van Amerika. 40 staatshoofden en regeringsleiders doen er aan mee, uit ondermeer China, Rusland, India en de EU. Doelstelling is om tot verdergaande emissiereducties te komen
De top komt op een moment dat opnieuw de noodklok klinkt over het klimaat. De laatste 6 jaar zijn wereldwijd de warmste geweest sinds het begin van de metingen. Vooral de hoge temperaturen in de winter waren voor Europa opvallend. In 2020 lag de temperatuur 3.4 graden boven het gemiddelde uit de periode 1981 – 2010. Dit had vooral invloed op de sneeuw- en ijsdekking in Noordoost-Europa.
In delen van het Noordpoolgebied en Noord-Siberie was het zelfs 6 graden bovengemiddeld.

Volgens de VN-secretaris-generaal Antonio Guterres staat de wereld door de klimaatverandering aan de rand van de afgrond. Deze klimaattop moet ook een mijlpaal worden in de aanloop naar de mondiale klimaattop in Glasgow, komend najaar. Vorig jaar ging deze niet door ivm. de corona.

2021 COP26/ CMP16 Glasgow en derde sessie van CMA3
Van 9 tot en met 19 november 2020 zou in Glasgow dé klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats vinden. Door de coronacrisis is het event, een jaar verzet. Het event wordt nu van maandag 1 november tot en met vrijdag 12 november 2021 georganiseerd.

15/10/2021: De Chinese president Xi Jingpin komt zeer waarschijnlijk niet persoonlijk. De Russische president Vladimir Poetin laat het bezoek afhangen van de coronasituatie. Andere wereldleiders die nog niet bevestigd hebben te komen zijn de Indiase premier Narendra Modi en de Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Ook de paus komt niet.

Klimaatverandering is de grootste bedreiging voor de gezondheid waarmee de mensheid wordt geconfronteerd. Aldus de WHO in een rapport. Het stelt dat negen van de tien mensen overmatig vervuilde lucht inademen en dat de verbranding van fossiele brandstof jaarlijks miljoenen voortijdige sterfgevallen veroorzaakt. De WHO dringt erop aan om financiële steun voor fossiele brandstoffen stop te zetten. Dat als aanloop naar COP26.
Sommige landen proberen duidelijk punten die hen niet bevallen af te zwakken. Daarbij vallen onder meer de e-mails van Saudi-Arabië, Japan en Australië (een belangrijke exporteur van kolen) op. Deze landen willen dat er minder nadruk wordt gelegd op de noodzaak om het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen.

In Parijs, 2015, waar werd afgesproken de gemiddelde temperatuur op aarde tot 1.5 graden te beperken. Zes jaar later blijkt er weinig gedaan.
We hebben een drie dubbel probleem: er is de afgelopen tijd te weinig gebeurd om onder de 1.5 graden stijging te blijven, dus dat moeten we inhalen. Tegelijk zie je dat bij eenzelfde temperatuurstijging de risico’s harder op ons afkomen, dan we al gedacht hadden en dat de temperatuurstijging ook nog eens sneller gaat dan gedacht.

Wat is er afgesproken in Glaskow.
De wereld moet minder steenkool gebruiken en af van overheidssubsidies op fossiele brandstoffen. Lang stond hier: Landen streven naar het uitfaseren van steenkool. Het tijdperk van kolen loopt op zijn einde.

Glasgow bevestigt dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt tot 1.5 graad t.o.v. het pre-industriële niveau. Op dit moment is het al 1.1 graad warmer. Bij ongewijzigd beleid gaat de wereld richting de 2.7 graden extra. Landen moeten volgend jaar al met aangescherpte plannen komen om het doel te halen. Ook dat is nieuw: na Parijs kregen de landen vijf jaar de tijd.

Rijke landen erkennen dat ze meer moeten doen om arme landen te helpen.

Er is nu eenduidigheid over de spelregels. Na de top van Parijs was nog onduidelijk hoe landen elkaars vorderingen kunnen meten.

05/11/2022 COP27 in Egypte in Sharm-el-Sheik
De komende twee weken komen wereldleiders in Egypte bijeen voor de inmiddels 27ste klimaattop. Op het spel staat het leven van miljoenen mensen, op de agenda vooral de lastenverdeling tussen noord en zuid.
In Glasgow, de vorige COP, is eindelijk vastgelegd hoe je meet welke voortgang een land maakt met het nakomen van afspraken, het zogeheten Paris Rulebook.
Dat is dan wel meteen het enige waarom Glasgow zal worden herinnerd. Alle andere beloften van die top lijken te zijn vergeten. Zo zou elk land zijn klimaatplannen aanscherpen in een uiterste poging om de opwarming van de aarde op 1,5 graad te houden. Van de grote uitstoters heeft alleen Australië dat gedaan.

In Sharm-el-Sheik zal het vooral gaan over geld. Heel veel geld. Of mooier gezegd: climate justice, klimaatgerechtigheid. De Egyptische voorzitter heeft aangekondigd dat hij daarop gaat hameren. Kort samen- gevat: Europa en Amerika hebben tweehonderd jaar industriële ontwikkeling achter de rug. Die heeft hen rijk gemaakt, maar helaas ook de klimaatverandering veroorzaakt die nou juist vooral landen raakt die nog maar kortgeleden aan hun industriële ontwikkeling zijn begonnen. De rijke landen hebben een fonds van 100 miljard euro beloofd, maar u raadt het al: beloofd is maar beloofd.
Het is ook een lastige discussie. Neem die vreselijke overstromingen van dit najaar in Pakistan, de schade wordt geschat op 40 miljard euro. Zijn die nu alleen veroorzaakt door klimaatverandering of ook door slecht dijkonderhoud? Moeten we dat nu als een soort verzekeringsagent gaan bekijken?''

Niet dat er niets gebeurt. De EU-landen bijvoorbeeld hebben hun uitstoot van broeikasgassen tussen 1990 en 2020 met 31 procent weten terug te dringen. Het doel is 55 procent tegen 2030. De oorlog in Oekraïne versnelt het verlangen naar een eigen duurzame energievoorziening. Maar helaas, die leidde ook tot heropening van vervuilende kolencentrales en de import van vloeibaar gas.

Dus of u veel van deze top mag verwachten? De minister van Milieu van Gabon zei het deze week zo: Het is vreselijk om te zeggen, maar zolang er niet meer mensen in westerse landen sterven vanwege de klimaatcrisis zal er niets veranderen.

21/11/2022: Het totaalplaatje na twee weken onderhandelen in de Egyptische badplaats ziet er niet goed uit. We zijn tijd aan het verliezen. Die maximale 1,5 graad opwarming moet echt maximaal 1,5 graad worden.
Er zijn echt extra stappen nodig, maar we zien dat landen er niet in slagen hun emissies voldoende te beperken. Het is ook niet gelukt daar goede afspraken over te maken.

Over het aanpakken van de oorzaak van klimaatverandering wordt namelijk slechts herhaald wat er vorig jaar in Glasgow ook al is gezegd: de wereld moet zich gezamenlijk inspannen om de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde onder de 1,5 graden Celsius te houden.
China en Saoedi-Arabië wilden die passage zelfs nog schrappen, maar dat wist de EU te voorkomen. Landen worden opgeroepen binnen een jaar met aangescherpte plannen te komen voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Maar dat werden ze ook in de slotverklaring van Glasgow, en daar is vrijwel niets van terechtgekomen.

China is veel later begonnen met industrialisering dan Europa en de VS en vindt dus ook dat het langer door mag gaan om de achterstand in te lopen.
India hekelt de Europese druk om te minderen met steenkool, een onmisbare energiebron voor dat land, omdat Europa zelf als een dolle bezig is het voor dit continent onmisbare vloeibaar gas in te kopen.
Senegal stoort zich aan het westerse streven om niet meer te investeren in olie- en gasprojecten in het buitenland: eerst zelf met fossiele brandstoffen rijkdom vergaren en nu er eindelijk een olieveld voor de kust van Senegal is ontdekt mag dat niet meer worden ontgonnen?

De conclusie na twee weken praten kan zijn dat er in Sharm-el-Sheikh een flinke stap is gezet om de schade van klimaatverandering eerlijker te verdelen, maar dat er vrijwel niks is gedaan om die klimaatverandering tegen te gaan.
Negatief geformuleerd: Europa en de VS gaan veel geld uitgeven dat niet helpt om de opwarming af te remmen.
Positief geformuleerd: eindelijk vergoeden ze iets van de schade die ze zelf hebben aangericht, en hopelijk helpt dat om de weg vrij te maken voor maatregelen om verergering van het probleem te voorkomen.

De volgende top is over een jaar in de Verenigde Arabische Emiraten. De vraagt dringt zich op of de inspanningen in Sharm-el-Sheikh verloren tijd waren.
Het is verloren tijd als je naar het verminderen van uitstoot kijkt. Maar het antwoord op de vraag hoe we omgaan met de schade, is wel erg belangrijk. Niet alleen vanwege dat fonds, maar ook voor het vertrouwen dat de arme landen hebben in de rest van de wereld. In die zin is het een belangrijke symbolische stap.

30/11/2023 COP28 in Dubai
De Klimaatconferentie van Dubai 2023 is een conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering, die van 30 november tot en met 6 december 2023 plaatsvindt in Expo City te Dubai, Verenigde Arabische Emiraten. COP28 is de 28ste Conference of the Parties in het kader van het Klimaatverdrag.

De 28e klimaatconferentie richt zich deze keer op de Global Stocktake: de eerste evaluatie van wereldwijde klimaatactie sinds de afspraken in 2015 om opwarming van de aarde te beperken. Nederland zet zich in EU-verband in om deze doelen in zicht te houden door concrete stappen te zetten op mitigatie, adaptatie en financiering. Ook bouwt Nederland tijdens deze top aan een internationale kopgroep voor de afbouw van fossiele subsidies en zet het in op een Schade- en Verliesfonds met een brede financieringsbasis voor de meest kwetsbare landen.

Op de top in Dubai klinken allerlei positieve geluiden over het klimaat
Lange tijd is klimaatverandering voorgesteld als groot gevaar voor de mensheid en zelfs het einde van de wereld. Uit de VN-klimaatconferentie in Dubai komen echter ook positieve signalen over het klimaat.

Overstromingen gelden met orkanen als de meest verwoestende, weergerelateerde natuurrampen. In Pakistan zorgden overstromingen in 2022 voor 30 miljard euro schade en bijna tweeduizend doden. In 2021 ging het mis met schade in Limburg en 239 doden in Duitsland en België. Toch eisen overstromingen steeds minder slachtoffers. Telde een overstromingsramp in de jaren 70 gemiddeld driehonderd fatale slachtoffers, tegenwoordig zijn dat er dertig. Reden: veel landen hebben waarschuwingssystemen en schuilplaatsen geïnstalleerd. Opmerkelijk: Het totaal aantal personen dat jaarlijks overlijdt door overstromingen is ongeveer gelijk gebleven terwijl de wereldbevolking in 50 jaar tijd is verdubbeld en er steeds meer mensen in delta's wonen.
De allerarmste landen hebben vaak geen goede waarschuwingssystemen en daar daalt het aantal slachtoffers dus minder snel. Reden te meer om die landen te helpen bij de gevolgen van extreem weer. De klimaattop in Dubai trekt daarvoor de portemonnee: circa 700 miljoen dollar is toegezegd voor het nieuwe klimaatschadefonds.
Note EL: Aan de oorlog tussen Rusland en Oekraïne werd tot nu al meer dan 150 miljard uitgegeven door de westerse bondgenoten en Amerika en daar komt in 2024 waarschijnlijk nog 50 miljard.

Bomen en planten happen aan het eind van deze eeuw waarschijnlijk 20 procent meer CO2 uit de lucht dan waar klimaatmodellen tot nu toe rekening mee hebben gehouden. Dat betekent niet alleen meer groen op aarde, maar ook een koelere, minder snel opwarmende wereld. Kern van de zaak is dat bestaande klimaatmodellen volgens een Ierse studie te negatief waren over hoeveel broeikasgas planten via fotosynthese kunnen omzetten in suikers om te groeien.
Wat de studie laat zien is dat ecosystemen meer CO2 uit de atmosfeer kunnen halen dan gedacht. Dit geeft ons iets meer tijd om naar netto nul uitstoot te gaan.

Ook de wereldwijde opmars van hernieuwbare energie blijft verbazen. Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) ziet in 2023 de grootste toename van hernieuwbare productiecapaciteit binnen één kalenderjaar. In China is de toename het grootst, maar ook India, de VS en Europa groeien snel. De uitrol van zonnepanelen en windparken gaat zo spoedig dat er over 2023 wereldwijd naar verwachting 107 Gigawatt aan capaciteit bijkomt. De directeur van de IEA spreekt van 'de grootste absolute groei ooit', tot een totaal van 440 Gigawatt.

Een ijsbeer op een smeltende ijsschots. Dat symbool van klimaatverandering kent iedereen nog wel. Het gaat namelijk, vooralsnog, goed met de verschillende populaties ijsberen op en langs de Noordpool. Waren er in de jaren 60 zo'n tienduizend ijsberen over, actuele schattingen houden het op mogelijk 32.000. Die verdrievoudiging komt vooral door een verbod op de jacht. Dat wil niet zeggen dat ijsberen het in de toekomst niet moeilijk kunnen krijgen. Maar vooralsnog lijken ze goed aangepast aan warmere zomers. De huidige overvloed aan ijsberen en hun goede gezondheid staat in fel contrast met voorspellingen dat de diersoort enorm zal lijden onder verminderd zeeijs in de zomer.

Gedurende een aantal weken afgelopen zomer was het zo heet dat de wereld al 1,5 graad warmer was dan voor de Industriële Revolutie. Daarmee bereikten we tijdelijk de grens waartoe landen de aardse opwarming, volgens het Akkoord van Parijs, zo graag willen beperken. Voor onze voedselvoorziening kunnen aanhoudende droogte en hitte grote effecten hebben. Zo waarschuwde Wereldvoedselorganisatie FAO afgelopen jaar voor 'grote verstoringen' van de voedselproductie, zelfs als de opwarming onder de 1,5 graad blijft. Ook India lijdt dit jaar onder extreme droogte. Maar wat blijkt? Het afgelopen jaar heeft India toch een recordopbrengst aan voedsel geoogst. Weer en opbrengsten blijven grillig, maar met betere irrigatie en klimaatbestendige rassen is veel mogelijk.

Als de klimaattop niet aanspoort tot minder uitstoot, dan warmt de aarde aan het eind van deze eeuw 2,5 tot 2,9 graden op. Zo klonk het voor de start in Dubai. Dat klinkt niet best. Maar laten we niet vergeten wat de voorspellingen slechts tien jaar geleden nog waren: een opwarming per 2100 van 4 tot 5 graden Celsius. Maar het probleem afschilderen als einde van de mensheid hoeft niet. Hoe dit kan? Simpelweg omdat de scenario's waar we toen van uitgingen inmiddels als niet aannemelijk aan de kant zijn geschoven. Veel politici en media claimen de lagere opwarming als een succes van klimaatbeleid. Maar die scenario's zijn nooit realistisch geweest. De risico's blijven groot, maar de grootste rampscenario's zijn gelukkig uit beeld.

De nieuwe rode lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) is gisteren gepresenteerd op de klimaattop in Dubai. Van de ruim 157.000 onderzochte diersoorten zijn er zo'n 44.000 in gevaar. Dat is 28 procent, een even hoog percentage als in 2022. Met uitsterven bedreigd worden kent verschillende niveaus: uitgestorven, uitgestorven in het wild, in kritiek gevaar, in gevaar en kwetsbaar.

De grootste uit de familie van de zeeschildpadden, de soepschildpad, is op de nieuwe internationale rode lijst van beschermde diersoorten een plekje opgeschoven in de verkeerde richting. Atlantische zalm heeft nog geen bedreigde status, maar is ook op weg naar die gevarenzone. De schildpadden hebben het onder meer moeilijk door de opwarming van de aarde, stijging van de zeespiegel en extreem weer.
Met name de stijging van de zandtemperatuur is een grote bedreiging voor de soepschildpad. Die bepaalt namelijk of de baby die een moederschildpad krijgt, een mannetje of een vrouwtje is. Als de temperatuur onder een bepaalde waarde is, dan worden het mannetjes. Als de temperatuur boven die waarde is, dan worden het vrouwtjes. Door klimaatverandering wordt het zand gemiddeld warmer en komen er dus meer vrouwtjes uit het ei. Dit tekort aan mannelijke schildpadden verzwakt de populaties."

De Atlantische zalm, die ooit ook massaal in Nederlandse rivieren te vinden was, heeft op de nieuwe rode lijst de status 'bijna bedreigd' gekregen. Volgens de opstellers van de lijst is de wereldwijde populatie van de Atlantische zalm tussen 2006 en 2020 met 23 procent gedaald. De zalm komt in veel minder rivieren voor dan vroeger.
Net als bij de soepschildpad is er een hele rits aan oorzaken waardoor de wilde Atlantische zalm in zwaar weer zit. Klimaatverandering, rivierdammen, watervervuiling. Maar ook: ongewenst paren met ontsnapte kweekzalmen, of sterfte door zalmluizen die afkomstig zijn van dezelfde zalmkwekerijen.
Uit de nieuwe rode lijst blijkt dat een kwart van de zoetwatervissen in de wereld met uitsterven wordt bedreigd. Dit is het duidelijkste teken van de schade die we hebben aangericht in onze rivieren, meren en de wetlands.

Maar de wereld, op de top in Dubai, erkent wel dat fossiele brandstof het probleem is. Klimaatpolitici uit 198 landen hebben daardoor een 'historisch' akkoord gesloten, waarin ze afspreken dat ze het gebruik van fossiele brandstoffen gaan afbouwen. De eensgezindheid kon pas na dertig jaar praten worden bereikt.
Als we het klimaat en de aarde niet nog verder willen aantasten, zullen we volgens 198 landen een rem moeten zetten op fossiele brandstoffen, en ze uiteindelijk helemaal moeten uitfaseren.
Toch is het historisch, omdat ze hier al sinds begin jaren 90 over praten en er nooit eerder is gezegd dat het gebruik van fossiele brandstoffen het echte probleem is.
In het akkoord staat dat we voor 2050 naar netto nul uitstoot willen gaan. Dat betekent dat je nog steeds een beetje uitstoot mag hebben, maar dat je de CO2 dan wel moet afvangen en opslaan, bijvoorbeeld in de grond. Weg van fossiel kan niet anders dan meer wind-, zon- en kernenergie betekenen. Daarom is afgesproken dat we voor 2030 een verdrievoudiging van hernieuwbare energie willen.
Maar experts zeggen nu: zonder kernenergie red je het gewoon niet. Dat dit nu in het akkoord staat, is net zo goed historisch.

Het bijzondere aan dit soort afspraken op klimaattoppen is dat ze niet juridisch afdwingbaar zijn. Geen land kan straks naar een rechter om een buurland ergens toe te dwingen. Maar zo'n akkoord is wel een stevig signaal aan markten. Bedrijven gaan zich ernaar gedragen. En binnen Europa hebben we er wel wetgeving van gemaakt. Op basis van Parijs besloten we tot de Green Deal in Brussel en uiteindelijk de klimaatwet in Nederland. Het goede nieuws ondertussen, en dat staat ook in de slottekst, is dat we allang niet meer afstevenen op 4 graden opwarming in 2100. Het zit eerder rond de 2,5 graad. Over een paar decennia is de schatting misschien nog wel optimistischer.

11/11/2024 COP29 in Bakoe Azerbeidzjan
Van 11 tot 22 november 2024 vindt de COP29 plaats in Bakoe, Azerbeidzjan.

Een nieuwe ronde knokken over het klimaat en (veel) geld. Dat wordt de inzet van de top die vandaag in Bakoe begint. Eén van de belangrijkste twistpunten tussen China en het Westen - hoeveel betaalt Peking - dreigt te escaleren. Vijf vragen.

1 Waarom weer een klimaattop?
Elk jaar buigen lobbyisten, diplomaten en wereldleiders zich in november over de aanpak van klimaatverandering. Dit is afgesproken binnen het klimaatverdrag van de VN. En omdat de uitdaging van het Akkoord van Parijs - niet meer dan 2 graden opwarming in 2100 - zo groot is, is het geen overbodige luxe. Zo spraken landen vorig jaar af dat uiteindelijk iedereen afstand zal doen van het gebruik van fossiele brandstoffen. Die veroorzaken de CO₂-uitstoot.

2 Waar gaat het dit jaar over?
Over geld, heel veel geld. Naast het elkaar aansporen om maatregelen te nemen, spraken lidstaten in 2009 af om jaarlijks 100 miljard vrij te maken voor arme landen. Dat geld is bedoeld om dijken te versterken, duurzame energiebronnen te bevorderen en schade door extreem weer te herstellen. Deze toezegging loopt af in 2025. Er is dus een nieuw financieel akkoord nodig. Zuidelijke landen stellen samen met veel westerse ngo's dat het nieuwe bedrag minstens 100 miljard dollar moet zijn.

3 Waarom is die discussie zo spannend?
Het gaat niet alleen om de hoogte van het bedrag, maar ook om de vraag: wie betaalt? Tot nu toe zijn dat alleen landen die in 1992 tot de Oeso behoorden, de club van rijke industrielanden: de meeste Europese lidstaten, de VS en Australië. Maar die verdeling weerspiegelt de huidige wereldorde allang niet meer. China behoort tot de rijkste en machtigste landen ter wereld maar hoeft geen renminbi af te staan aan dit fonds. Dat moet anders, eisen westerse landen. China weigert. Bakoe kan alleen slagen als dit conflict wordt overbrugd.

4 Komt er wel een akkoord?
Dat valt te bezien. ,,De olifant in de kamer", zegt klimaatspecialist Maarten de Zeeuw van Greenpeace, is de herverkiezing van Trump. Niet alleen is zijn credo drill, baby drill (niet zeuren, maar olie pompen), hij zal waarschijnlijk de VS opnieuw terugtrekken uit het Akkoord van Parijs. Als Amerika niet meebetaalt aan nieuwe klimaatfonds, is de vraag wat de rest doet. Zullen zuidelijke landen nog instemmen met duur klimaatbeleid? De Zeeuw wenst dat Europa naar China wijst, maar zijn eigen (historische) verantwoordelijkheid neemt.

5 Maakt het voor mij iets uit?
Tot nu toe betaalt Nederland per hoofd van de bevolking zo'n 93 euro aan het klimaatfonds. Als het fonds vertienvoudigt, dan zal die bijdrage per Nederlander stijgen. Wat het klimaatbeleid betreft, zal deze top niet leiden tot aanscherping van de doelen. Maar als Bakoe mislukt en zuidelijke landen, mogelijk in navolging van Trump, de handdoek in de ring gooien, dan raakt het beteugelen van klimaatverandering verder uit zicht.

Op 22 november 2024 luide de gong voor de eindspurt van de jaarlijkse VN-klimaattop in Bakoe. Lukt het de lobbyisten, diplomaten en wereldleiders om afspraken te maken over de aanpak van klimaatverandering? En in hoeverre raken de besluiten ons? Lezers hebben volop vragen. Klimaatredacteur Edwin Timmer geeft antwoord.

1 Waar gaat de klimaattop over?
In het kort? Geld! Arme landen hebben veel geld nodig om hun eigen klimaatbeleid in te voeren en zich te beschermen tegen extreme weersverschijnselen. Daar bestond al een potje voor, van 100 miljard dollar per jaar, maar dat is niet langer toereikend. Dus het belangrijkste doel in Bakoe is een nieuw financieringsdoel afspreken. Met als prangende vragen: hoe groot wordt dat bedrag en wie gaat het ophoesten?
Vlak voor het einde van de conferentie staan regeringen nog steeds tegenover elkaar. Europese en andere rijke landen willen bijvoorbeeld dat ook China en Saoedi-Arabië over de brug komen. Maar daartoe lijken die landen nog niet genegen. Als er komend weekeinde geen resultaat verschijnt, verwacht dan vooral teleurgestelde gezichten. En pogingen om die mislukking bij anderen in de schoenen te schuiven.

2 Klimaatmaatregelen lijken vooral de mensen met een kleine beurs te treffen en veel subsidies gaan juist naar rijkere mensen. Heeft de politiek oog voor deze ongelijkheid? En nog belangrijker, wat gaan ze eraan doen?
Klimaatbeleid is kostbaar. Het is een volledige ommekeer van de manier waarop we energie opwekken, onze huizen verwarmen en ons voortbewegen. Die lasten zijn niet altijd eerlijk verdeeld, bevestigt Linda van Dongen, klimaatexpert bij ASN Bank. ,,Kleine verbruikers betalen te veel en kwetsbare huishoudens worden vaak extra geraakt vanwege minder energie-efficiënte woningen."
Van Dongen ziet vooral kortetermijnpolitiek. ,,Het kabinet probeert de kleine verbruiker te helpen met een verlaging van de energiebelasting. Dat helpt op korte termijn, maar neemt tegelijkertijd prikkels weg om te verduurzamen, met als resultaat dat de rekening op termijn alleen maar hoger wordt. Daarmee wordt de ongelijkheid juist vergroot in plaats van verkleind."
Tegelijkertijd staat de politiek dikwijls voor een dilemma. Om een nieuwe markt, zoals voor elektrische auto's, op gang te krijgen, is vaak een extra zetje nodig. Daarom zijn elektrische auto's gesubsidieerd. Al profiteren daar vooral rijkere huishoudens van. Inmiddels verschijnen ook goedkopere stekkermodellen.

3 In de VS en Europa krijgen groene partijen veel minder stemmen dan voorheen. Hebben de beleidsmakers oog voor deze ontwikkeling?
Klimaatbeleid wordt breder gedragen dan door alleen groene partijen. In Nederland zetten ook de VVD en het CDA er de schouders onder. Wereldwijd komen politici aan de macht voor wie klimaat niet de hoogste prioriteit heeft. In Brussel is dat wel doorgedrongen. Niemand tornt aan het Akkoord van Parijs, maar de inzet van Eurocommissaris Wopke Hoekstra in Bakoe is wel dat andere landen nu eerst over de brug moeten komen. Bovendien zijn thema's als genoeg voedsel en betaalbare energie voor de Europese Commissie inmiddels even belangrijk als groene voornemens.

4 Wat voor gevolgen heeft deze top voor ons? Bijna niemand van het kabinet gaat ernaartoe. Kan het kabinet besluiten van de top naast zich neerleggen?
Onze klimaatdoelen voor 2030 en 2050 zijn duidelijk, daar verandert Bakoe niets aan. Nederland moet in 2030 55 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990. En in 2050 is het doel netto nul uitstoot. Van Dongen: ,,Nederland moet 7 tot 24 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar extra verminderen om het klimaatdoel te halen. Dit is een forse opgave. Maar met de juiste wil kan het. Denk aan het vlot afbouwen van fossiele subsidies en een hogere CO2 -heffing voor de industrie. Pas als het gebruik van fossiele brandstoffen duurder wordt, zal er echt iets veranderen."
Mocht in Bakoe een nieuw bedrag voor een klimaatfonds worden afgesproken, dan is uitgesloten dat Den Haag dat negeert. Ook nu al betalen we zo'n 1,8 miljard per jaar aan het fonds.

5 Hoeveel mensen gaan er naar de klimaattop en hoeveel CO2-uitstoot levert dit extra op? Zijn dergelijke bijeenkomsten nog wel verantwoord?
Goeie vraag. De vorige klimaattop in Dubai trok maar liefst 83.000 personen. Bakoe zal uitkomen op zo'n 60.000. En waar in Dubai 644 privéjets landden, met ettelijke duizenden tonnen aan CO2 -uitstoot, schiet die teller voor Bakoe ook omhoog.
Er klinkt wel kritiek op die steeds drukker bezochte conferenties. Benito Müller, onderzoeker van de Oxford Universiteit, waarschuwt voor 'klimaatvermoeidheid', omdat mensen misschien te hoge verwachtingen hebben van zo'n circus. Er niet naartoe gaan, is voor velen echter geen optie. ,,Het is cruciaal dat landen de handen ineenslaan om de klimaatcrisis aan te pakken. En dat wij degenen met macht controleren en verantwoordelijk houden", stelt Maarten de Zeeuw, klimaatspecialist van Greenpeace.

Teleurstelling overheerst na het schamele akkoord op de VN-klimaatconferentie. Gisterochtend (24/11/2024) vroeg gingen landen toch akkoord met een verdriedubbeling van het klimaatfonds voor arme landen. Vier vragen met uitleg.

1. Lange tijd leken arme landen niet akkoord te gaan met deze uitkomst. Waarom hebben ze zich er toch bij neergelegd?
Het zag er inderdaad een tijdje niet goed uit. De sfeer in Bakoe was al niet geweldig. Op zaterdag dreigden kwetsbare eilandstaten en de groep van minst ontwikkelde landen nog weg te lopen bij de onderhandelingen. Dat ze uiteindelijk toch akkoord gingen, gebeurde na enkele minieme veranderingen in het slotakkoord. De afspraak is nu dat rijke landen 'ten minste 300 miljard dollar per jaar mobiliseren'. Bovendien beloven landen al voor 2030 te bekijken of en hoe dit bedrag alsnog kan worden verhoogd.
Het betekent dat het oude bedrag van 100 miljard per jaar wordt verdriedubbeld.

2. De wens van veel zuidelijke landen was dat er 1300 miljard per jaar op tafel zou komen. Is de teleurstelling over deze uitkomst dan terecht?
Ja en nee. ,,Het was niet realistisch om te verwachten dat rijke landen wel even een zak geld met 1000 miljard op tafel zouden leggen'', zegt Peter Pauw, klimaatonderzoeker van de TU Eindhoven. Europese onderhandelaars lieten dat al ver voor de top in Bakoe doorschemeren. Ook de herverkiezing van Donald Trump in de VS deed de kans daarop verschrompelen.
Maar er had wel een beter plan kunnen liggen over hoe we uiteindelijk toch een hoger bedrag kunnen bereiken. Deels door meer landen aan te wijzen die gaan bijdragen. Anderzijds door de basis van financiële bronnen uit te breiden, buiten alleen overheidsfinanciën. En tenslotte door financiering tégen het klimaat, zoals fossiele subsidies, af te bouwen.

3. Wat gebeurt er na Bakoe?
Het werk voor ambtenaren en diplomaten gaat gewoon door. Zij gaan nu aan de slag voor de klimaattop in Brazilië in 2025. De vraag blijft: in hoeverre arme landen de ambitie blijven voelen om streng en kostbaar klimaatbeleid in te voeren. Het idee was juist dat zij daarvoor kunnen putten uit het opgehoogde klimaatfonds. Nu ze dat bedrag teleurstellend vinden, is het de vraag hoeveel vooruitgang ze gaan boeken.

4. Is een zuinige houding van rijke landen wel verstandig?
We snijden onszelf in de vingers. Als rijke landen niet bijdragen, schiet het opstellen van klimaatbeleid in het Zuiden ook niet op. Als we bijvoorbeeld als Nederland of Europa een breder gebaar hadden gemaakt, kan dat als vliegwiel dienen in de rest van de wereld.
Bron: Tubantia