Het vroeg-Middeleeuws Klimaat-Pessimum

0536
De extreme weersomstandigheden van 535-536 waren de ernstigste en langdurigste kortetermijnperiode van afkoeling in het noordelijk halfrond in de laatste 2000 jaar. Als oorzaak van deze extreme weersomstandigheden wordt gedacht aan een uitgebreide atmosferische stofsluier, mogelijk als gevolg van een grote vulkaanuitbarsting in de tropen. De effecten van deze gebeurtenis waren wijdverspreid. Weer dat niet bij het seizoen paste, leidde tot wereldwijde misoogsten en hongersnoden.
Het lijkt erop dat er een verband bestaat tussen de Tierra Blanca Joven (TBJ) uitbarsting van de Ilopango-caldera in centraal El Salvador en de gebeurtenis van 536 n.Chr

Na de uitbarsting daalde een langdurige 'nucleaire winter' neer over de wereld. Miljoenen mensen stierven aan de pest of voedselgebrek, volken gingen zwerven of verdwenen. Het waren apocalyptische tijden waardoor een nieuwe godsdienst als de islam een kans kreeg.

In 2018 maakte de historicus Michael McCormick van de Harvard Universiteit bekend dat de afkoeling is veroorzaakt door vulkanische activiteit op IJsland. Boringen in Zwitserland zouden daarvoor bewijs hebben opgeleverd. De grootschalige vulkaanuitbarsting in IJsland begin 536 vertroebelde de lucht in het noordelijke halfrond door de aswolken.
Het is niet nieuw dat het midden van de zesde eeuw een donkere tijd was in deze Dark Ages maar over de oorzaak van de duisternis bestond veel onduidelijkheid.

Na de uitbarsting waren 18 maanden lang Europa, het Midden-Oosten en grote delen van Azie dag en nacht in duisternis gehuld. De zon scheen het hele jaar licht zonder helderheid, net zoals de maan.’

Dat had ook een effect op de temperaturen. In de zomer van 536 was het anderhalf tot tweeënhalve graad Celsius kouder. Het was het koudste decennium van de voorbije 2300 jaar. Er viel die periode veel sneeuw, de oogst mislukte en mensen stierven van honger. In Ierse kronieken staat dat er tussen 535 en 539 geen brood was.

0540
Daarop volgden in 540 en 547 nog twee massieve uitbarstingen. Die vulkaanactiviteit in combinatie met de pest deden de Europese economie stagneren tot 640. Een piek in lood in het ijs zou wijzen op de heropleving van zilverontginning vanaf dat moment. Zilver wordt gewonnen uit looderts en de aanwezigheid van lood in het ijs wijst op de belangrijke rol van het edelmetaal in de samenleving op dat moment.

0541
Enkele jaren later, in 541, brak in de Oost-Romeinse haven Pelusium in Egypte de builenpest uit. De uitbraak werd ook wel de plaag van Justinianus genoemd, de Oost-Romeinse keizer op dat moment. De ziekte verspreidde zich snel en kostte aan een derde tot de helft van de bevolking van het Oost-Romeinse Rijk het leven, wat de ondergang van het Rijk heeft bespoedigd.

0800
De 9e eeuw wordt gekenmerkt door veel strenge winters (13) tegenover slechts drie zachte. De gemiddelde jaartemperatuur ligt waarschijnlijk vrij laag, met een dieptepunt kort voor 900.