Een weersverwachting (of weersvoorspelling) is een verwachting over het weer van de komende dag of dagen. Het (professioneel) doen van weersverwachting is de meest bekende tak van de meteorologie en wordt beoefend door een meteoroloog.
Doel van weersverwachting
Voor een aantal beroepen is het weer van grote invloed op de uitoefening van hun beroep en is het belangrijk om van tevoren te weten wat het weer wordt:
- Voor agrariërs kan in een natte periode de oogst gaan rotten. Bij droogte kan de oogst juist verdrogen, hoewel andere gewassen juist bij een hete zomer gebaat zijn - maar moet er geoogst worden voordat het gaat regenen (graan, hooi).
- Voor de scheepvaart kan een teveel aan wind het onmogelijk maken om te varen.
- Veel openluchtrecreatie gaat niet door bij regen: uitbaters moeten weten of ze veel of weinig mensen kunnen verwachten en eventueel extra personeel inhuren of alternatieve locaties zoeken.
- De geallieerden waren op D-Day gebaat bij zo slecht mogelijk weer, juist omdat de nazi's een inval dan niet zouden verwachten.
- Bij verwachte langdurige droogte en hitte moet het waterpeil in het IJsselmeer opgehoogd worden om de drinkwatervoorziening niet in gevaar te brengen. Ook kan de elektriciteitsproductie problemen ondervinden.
Tegenwoordig heeft voor veel mensen een weersverwachting weinig waarde, gezien zij zich toch in hun dagelijkse bezigheden moeten voegen ongeacht het weer.
Weersverwachting maken
Bij het maken van een weersverwachting hou je rekening met het volgende:
- Wat zie je buiten om je heen (luchtdruk, windrichting, wolken),
- Wat geven de radarbeelden aan,
- Wat geven de satellietbeelden aan,
- Hoe zien de weerkaarten eruit,
- Wat zegt de volksweerkunde (weerspreuken) over deze periode
- Wat doen de dieren (hond, kip, schaap, zwaluw, koe, mol).
Weersverwachting voor lange termijn
Bij het maken van een weersverwachting voor de lange tijd hou je rekening met onder andere:
- De jetstream met waar liggen de hoge en lage drukgebieden,
- Wat is de afwijking wereldwijd in de zeewatertemperatuur,
- Hoe zien de ijsgebieden op de Noordpool eruit. Hogedrukgebied zoekt namelijk deze gebieden op,
- Waar liggen de sneeuwgebieden. Hogedrukgebieden voelen zich namelijk thuis boven deze gebieden.
- Hoe staat het met de zon gesteld.,
08/11/2024 Extreem nauwkeurige weer- en klimaatvoorspellingen met DestinE
Homepage voor de DestinE-community:
destination-earth.eu/
Video van live-gang Destination Earth:
digital-strategy.ec.europa.eu/en/events/...tion-earth-goes-live
Copernicus monitort de aarde:
www.copernicus.eu/nl
DestinE-toepassingen:
destine.ecmwf.int/destine-uses/
Geschiedenis van de weersverwachting
Vanaf de oudheid waren onder de meeste mensen volkswijsheden over het weer bekend, vaak overgeleverd in de vorm van wijsjes of weerspreuken. Waarschijnlijk kent iedereen wel één of meerdere weerspreuken. Vroeger was dat wel anders, er werd gezaaid en geoogst op basis van weerspreuken die van vader tot zoon over gingen.
Spreuken zijn een handige manier om een bepaalde relatie te onthouden. Het betekent niet dat datgene ook altijd voor zal komen, wel geeft het vaak aan dat de kans groot is.
In het verleden was het weer vooral heel belangrijk voor boeren. Aangezien veel mensen afhankelijk waren van landbouw en veeteelt, speelde het een grote rol in de samenleving. Een heel gezin was afhankelijk van de oogst, families hadden minder te eten wanneer het veel geregend had en de aardappels waren verrot. Vaak wisten oudere mensen met meer ervaring bepaalde verschijnselen aan elkaar te linken, en veel spreuken werden van generatie op generatie doorgegeven.
Enkele bekende weerspreuken:
- Ochtendrood geeft water in de sloot
"ochtendrood" (een rode lucht bij het opgaan van de zon) wordt vaak veroorzaakt door stof- en dampdeeltjes in de lucht, waardoor zich makkelijk wolken vormen die vervolgens uitregenen.
- Een kring om de zon, daar huilen vrouwen en kinderen om
Bij een kring om de zon bevinden zich ijskristallen in de lucht, die tot wolken en regen leiden en op zee tot slecht weer, wat gevaar opleverde voor de vissers.
Later ging de mens ook gebruikmaken van weerinstrumenten; eerst de thermometer, maar later ook wind-, zon- en regenmeters. In de tegenwoordige tijd worden weerballonnen opgelaten om de atmosferische omstandigheden in hogere luchtlagen te meten, en zijn met satellieten grote delen van de aarde (en dan voornamelijk de zeetemperatuur en de wolkvorming) te meten. Sommige weerstations werken automatisch en sturen in een vast tijdspatroon hun gegevens naar de weerdiensten. Andere weerstations zijn groter van opzet en worden bemand voor extra waarnemingen, zoals de mate van bedekking van de hemel door bewolking en het type bewolking. Weerradars worden ingezet om een beter beeld te krijgen van een regengebied, omdat de hoeveelheid neerslag meer fluctueert per plaats dan andere weersvormen, en op bepaalde plaatsen geen weerstations zijn.
Al deze metingen worden samengevoegd waarna er een compleet beeld ontstaat van het actuele weer. Een computermodel gaat aan het rekenen met die gegevens en maakt er weerkaarten van. Weerdiensten uit verschillende Europese landen maken gebruik van de weercomputer in de Britse plaats Reading. Die extreem krachtige computer maakt weerkaarten tot meerdere dagen vooruit, waarvan lokale weerdiensten met hun meteorologen weer een voorspelling kunnen maken voor een specifieker gebied. Om te voorkomen dat door kleine foutjes en onvolledigheden in metingen een grote invloed hebben op de uiteindelijke weersverwachting (het vlindereffect) worden er in Reading tientallen berekeningen per dag uitgevoerd, met op bepaalde plaatsen telkens een net iets andere meting als beginpunt. De weerkaarten die na die berekeningen worden gegenereerd op elkaar lijken worden bestudeerd, en aan de hand daarvan wordt een weerkaart samengesteld.
Omdat de atmosfeer een zeer complex systeem is is het niet mogelijk om zeker te zijn van de voorspelling, daarom wordt vaak met kansen gewerkt. In Nederland is deze kans een voorspelling dat een bepaald verschijnsel zich ergens in Nederland voordoet. Bij een kans van 100% op zonneschijn is het dus best mogelijk dat er op bepaalde plaatsen een hele dag geen zon te zien is, zolang er ergens maar ergens de zon schijnt
Ver voor de uivinding van de eerste weerinstrumenten probeerden mensen het weer al te voorspellen. Deze voorspellingen werden vaak gebaseerd op de wolken of op gedrag van dieren.
Wolken:
Wolken kunnen je ook iets vertellen over het weer.
Vederwolken zijn wolken die als lange witte veren hoog in de lucht staan. Als je deze wolken ziet zal het weer binnen 24 uur omslaan. Vooral als ze uit het westen komen betekent dat regen.
Stapelwolken of schapenwolken zien eruit als plukjes watten en staan hoog in de lucht en voorspellen goed weer. Als de stapelwolken donkere koppen krijgen (`s zomers), krijgen we onweer.
Cirrusbewolking. (vezelwolken) het blijft goed weer. Als de cirrusbewolking dikker wordt. Dan is dat een bode van slecht weer. Meestal komt er na deze bewolking een depressie.
Cumulusbewolking (stapel of bloemkoolwolken) met onregelmatige vormen, vaak nog met niet rechte onderkant(basis). Regen op komst.
Wolken patronen:
Schaapjeswolken: Meestal voorspellen deze neerslag.
Wolken die in stroken naast elkaar liggen: Slecht weer op komst.
Kleine wolken met weinig hoogte: Het wordt mooi weer.
Wolken met rechte basis en vaak mooie bloemkolen: Het wordt mooi weer, maar er kan een buitje vallen.
Wolken die aan de bovenkant heel onregelmatig zijn: Er komen buien. Misschien is er wel kans op onweer.
Wolken die een aambeeld hebben: In dit soort wolken kan het hagelen, hard regenen, en er kan kans zijn op onweer.
Stratus. (laag): Dunne statusbewolking Meestal motregen. Dikke stratusbewolking Meestal regen.
Wind richting:
Komt de wind uit het westen of zuidwesten dan heb je kans op regen. Omdat de wind dan van zee komt en daar veel waterdamp van heeft meegenomen.
Noorden en oosten wind geven in de zomer mooi weer, maar in de winter vorst of sneeuw. De lucht komt dan uit de pool streken of uit het koude Siberië.
Bij zuiden of zuidoostenwind volgen er warme dagen, dit komt omdat de wind dan warme lucht over land aan voert uit het Middellandse Zee gebied.
Eigenlijk kun je dus zeggen dat als de wind uit een windrichting komt waar oost in voorkomt, je goed weer krijgt. Als de wind dan door het noorden richting oost gaat blijft het weer zelfs langere tijd goed. Men noemt dit een ruimende wind. Tegenovergesteld bij een krimpende wind zal het weer slechter worden.
Dieren
Dieren reageren op veranderingen in het weer. Ze reageren op; veranderingen in -vochtigheid, -temperatuur, -luchtdruk, -wind, en onweer. Als het weer gaat veranderen, veranderen deze elementen vaak van te voren al. Dieren kunnen dan maatregelen nemen om te overleven of om aan voedsel te komen. Zo kunnen wij zien wat er gaat veranderen.
Als je wilt weten wat er gaat veranderen moet je dus goed op het gedag van de dieren letten.
Bij mooi weer sleuren warme opgaande luchtstromen insecten mee omhoog. Als zwaluwen hoog vliegen is het mooi en droog weer, vliegen ze laag dan is het regen voor vandaag. Dat komt omdat er met mooi weer opwaartse bewegingen in de lucht zijn die nemen insecten mee omhoog. De zwaluwen gaan dan omhoog om voedsel te zoeken.
Veel vogels en andere dieren worden stil als ze op korte termijn regen verwachten. Waarom ze dat doen is niet bekend.
Wanneer koeien, kippen en schapen buiten zijn en ze gaan niet schuilen voor een bui dan blijft het lang regenen, gaan ze meteen een schuilplaats zoeken dan duurt het meestal niet zo lang.
Gaan de kippen of bijen niet naar buiten ook al is het 20 graden dan kan er storm op komst zijn. Opgetreden op 24/09/2012. Terwijl de luchtdruk binnen 24 uur daalde van 1020 naar 991 hPa regende het soms stevige buien en was er eind van de dag windkracht-7.
Droogte:
Vogels:
Broeden de watervogels dicht aan het water dan krijgen we droogte.
Herfst:
Insecten:
Als de mieren in de zomer hoge hopen opwerpen,volgt er een natte en koude herfst
Hitte:
Insecten:
Dansende muggen voorspelen hitte.
Vissen:
Vissen komen bij hitte naar boven omdat het zuurstofgehalte in het water dan afneemt.
Lente:
Vogels:
Nestelen kieviten op een hoog ondergrond dan hebben we of krijgen we een natte lente.
Komen de watervogels / zwaluwen vroeg in het voorjaar terug dan wordt het spoedig lente.
Koud weer:
Vogels:
Als de koekoek al in april roept dan krijgen we een mooie lente .
Zoogdieren:
Ligt de kat met haar rug naar het vuur, dan volgt er wind en regen wordt het koud en guur.
Mooi weer:
Amfibieën:
Een boomkikker kruipt zo hoog mogelijk weg bij mooi weer.
Luid kwakende kikkers voorspellen mooi weer.
Kwaken de kikkers op een mooie avond, dan blijft het mooi weer.
Bloedzuigers:
Zuigen de bloedzuigers zich boven water vast dan krijgen we mooi weer.
Bloedzuigers liggen bij mooi weer stil op het water.
Insecten:
Vliegen insecten hoog in de lucht dan is er mooi weer op komst.
Zijn de mieren buiten ijverig dan is er de gehele dag mooi weer.
Als de muggen dansen, wordt het mooi weer.
Bijen:
Vliegen de bijen ver van de kast dan is er mooi weer.
Als de bijen bij mistig weer in de ochtend de kast verlaten, is het spoedig opgeklaard.
Als de kasten grotendeels leeg staan en de bijen laat in de avond weer terugkeren, is het de volgende dag goed.
Gaan de bijen ‘smorgens vroeg al vliegen en blijven ze de hele dag druk bezig, dan duidt dit op ten minste enkele dagen mooi weer.
Vliegen de bijen al gonzend voor hun woning heen en weer , dan kan men vrij zeker rekenen op aanhoudend mooi weer.
Spinnen:
Als de spinnen vlijtig buiten weven, zullen wij mooi weer beleven.
Vogels:
Vliegen de zwaluwen hoog in de lucht (door de insecten ) dan is er mooi weer op komst.
Kraait de haan vroeg in de morgen dan krijgen we mooi weer.
Zoogdieren:
Wast een kat zich druk dan krijgen wij mooi weer.
Piepen de huismuizen schel en vrolijk dan is het mooi weer.
Heeft een varken weinig eetlust of ligt urenlang stil dan is er mooi weer.
Fladderen de vleermuizen nog laat rond dan blijft het mooi weer.
Onweer:
Insecten:
Hoe feller de vlieg en horzel steken, hoe eerder het onweer los zal breken.
Spinnen:
Verlaten spinnen het web en verbergen zich dan krijgen we onweer.
Verscheuren spinnen hun web dan is er storm of onweer opkomst.
Vogels:
Als de boomkruiper op zoele dag druk tjilpt wordt er onweer verwacht.
Dekken de ooievaars de jongen zorgvuldig toe en steken ze de snavel in de borstveren dan krijgen we onweer.
Zoogdieren:
Wrijft een ezel zich tegen muren en laat de oren hangen dan krijgen we onweer.
Likt een kat in het haar of is ze onrustig, eet niet en jaagt niet dan krijgen we onweer.
Zijn koeien onrustig in de wei dan volgt er vaak onweer en regen.
Regen:
Amfibieën:
Een boomkikker verbergt zich als er regen op komst is.
Kwaken de kikkers niet op een mooie avond dan krijgen we regen.
Insecten:
Vliegen de insecten laag in de lucht dan krijgen we regen.
Kruipen de mieren en vlinders weg dan krijgen we regen.
Blijven de bijen dicht bij de kast dan komt er regen.
Vluchten de bijen naar de kast dan zit er regen of onweer in de lucht.
Steken ’s morgens de muggen dan wordt er regen verwacht.
Steken de vliegen erg dan krijgen we regen.
Stinkende vliegen, dat kan niet liegen, zij voorspellen regen allerwegen.
Slakken:
Als de slakken gaan kruipen, dan is het met het mooie weer gedaan.
Slakken op de wegen, voorspellen ons doorgaans regen.
Vissen:
Zwemmen de vissen dicht aan de oppervlakte, regen op komst.
Springen de vissen boven het water uit dan regent het.
Vogels:
Als vogels en dieren stil worden voorspelt dit regen op zeer korte termijn.
Fluit de merel de hele dag, dan komt er zeker een regendag.
Vliegen de zwaluwen laag in de lucht (door de insecten ) dan krijgen we regen.
Als de koekoek roept, dan komt er gauw regen.
Als de kippen in de regen blijven lopen, dan wordt het nog lang niet droog.
Als de kippen gaan schuilen dan zullen de opklaringen spoedig volgen.
Kraait de haan overdag, 's avonds en ’s nachts dan is regen op komst.
Als de specht lacht dan wordt er regen verwacht.
Als eenden zich zeer veel invetten of snateren dan wordt er regen verwacht.
Als de vink zingt in de vroege morgen stond, is dat een teken dat er regen komt.
Zoogdieren:
Hebben schapen een zweetlucht dan is er regen opkomst.
Schaapjes aan de hemelbaan, duiden wind en regen aan.
Gaat een kat gras eten dan is dit een voorteken dat het binnen enkele uren kan gaan regenen.
Stoot een hert korte angstkreten uit dan krijgen we regen.
Gaat een hond gras eten dan is dit een voorteken dat het binnen enkele uren kan gaan regenen.
Krabt een hond in de grond of zichzelf hevig of graaft het gaten dan krijgen we regen.
Als een bok stinkt krijgen we regen.
Springeneekhoorns onrustig en gejaagd dan wordt er regen verwacht.
Lopen varkens met stro in de bek dan krijgen we regen.
Heeft een varken weinig eetlust maar snuift met de snuit omhoog dan krijgen we regen.
Storm:
Bloedzuigers:
Bloedzuigers zuigen zich vast en slaan met de staart bij storm.
Bloedzuigers liggen, bij regen, stil op de bodem.
Insecten:
Zijn wespen niet in rust, dan is er stormweer op de kust.
Spinnen:
Verscheuren spinnen hun web dan is er storm of onweer opkomst.
Zoogdieren:
Zijn varkens moeilijk te vangen dan krijgen we storm.
Vorst:
Insecten:
Kruipen bosmieren diep in de grond dan is er vorst opkomst.
Spinnen:
Zoeken huisspinnen de warmte op dan krijgen we vorst.
Vissen:
Trekken de palingen vroeger weg dan gewoonlijk dan is er vort op komst.
Vogels:
Zie je bij in de herfst grote aantallen kraaien dan wordt er vorst verwacht.
Trekken de trekvogels in groten getale naar het zuiden dan wordt er vorst verwacht.
Zoogdieren:
Kruipen de veldmuizen diep in de grond dan wordt er vorst verwacht.
Wordt een veldmuis een huismuis (komt binnen) dan wordt er vorst verwacht.
Winter:
Vogels:
Vertrekken de watervogels / zwaluwen voor 25 augustus dan wordt het een vroege winter.
Zoogdieren:
Zie je molshopen door de sneeuw verschijnen dan is er zacht weer opkomst.
strenge winter:
Insecten:
Slaan de bijen veel nectar voorraad in kans op een strenge winter.
Graaft de mier een diepe gang dan wordt de winter streng en lang.
Spinnen de bladrollers zich dik in dan krijgen wij een strenge winter.
Zoogdieren:
Slaan eekhoorns veel voorraad in dan komt er een strenge winter.
Hebben de hazen eind van het jaar een dikke vacht, dan krijgen we een strenge winter.
Hebben katten in de herfst een heel dikke vacht, dan krijgen we een strenge winter.
Komt de veldmuis van het land dan krijgen we een strenge winter.
Zachte winter:
Insecten:
Laten de bijen gaten open in het raat dan kans op een zachte winter.
Vogels:
Blijven de zwaluwen lang, wees dan voor de winter niet bang.
Zijn er veel vinken in december dan krijgen we een zachte winter.
Zoogdieren:
Draagt een haas laat in het jaar nog zijn zomerkleed, dan wordt er nog geen winter verwacht.
Zomer:
Krekels:
Manlijke krekels wrijven hun vleugels over elkaar waardoor er een raspend geluid ontstaat. Door het aantal tjirpen te tellen, kun je achterhalen hoe warm het is. Hoe heter hoe sneller het geluid. Tel het aantal tjirpen dat een krekel maakt in 8 seconden en tel hier 5 bij op. Zo weet je vrij nauwkeurig wat de omgevingstemperatuur is.
Vogels:
Leggen insectenetende vogels weinig eieren dan krijgen we een natte zomer.
Leggen insectenetende vogels veel eieren dan krijgen we een mooie zomer.
