31/03/2022
Als gevolg van de recordhoge temperaturen in het Zuidpoolgebied is een enorme ijsplaat, zo groot als Rome, in stukken uiteengevallen. Een NASA - wetenschapper spreekt van een van de belangrijkste instortingen in ruim 20 jaar sinds het afbrokkelen van de Larsen-ijsplaat in 2000.

10/12/2022
Gletsjer des doods: Glijbaan van ijs kan Antarctica fataal worden.
Een gletsjer ter grootte van Groot-Brittannië dreigt door warm zeewater te worden weggevreten. Verdwijnt hij, dan stort West-Antarctica in en stijgt het zeeniveau met 3 meter. Een meerjarige expeditie moet uitzoeken hoe dicht we bij een fatale ramp zijn.

In een verre, ijskoude uithoek van de aarde kan ons lot worden bezegeld. Om die reden zijn 100 Amerikaanse en Britse onderzoekers neergestreken op de enorme Thwaitesgletsjer. De gletsjer lijkt onaantastbaar. Maar diep eronder is er iets helemaal mis. De onderzoekers horen bij het vijfjarige project International Thwaites Glacier Collaboration (ITGC), dat moet beoordelen hoe groot de kans is dat heel West-Antarctica onder ons vandaan smelt – en wanneer dat zou gebeuren.

Vanuit hun tent, veilig voor de poolwind, volgen ze gespannen wat er 600 meter lager gebeurt. De onderwaterrobot Icefin stuurt videobeelden en zorgwekkende temperatuurmetingen naar boven. Hij komt steeds dichter bij de aardingslijn, waar het zeewater, het gesteente en het gletsjerijs elkaar ontmoeten. Langzaam doemt boven in het beeld de ijskap op. Als Icefin op een paar meter afstand is, zien de onderzoekers rafelige patronen in de ijswand: sporen van turbulent zeewater van 2 °C, dat zich onder de gletsjer door vreet.

Als de hele Thwaitesgletsjer in zee belandt, stijgt de zeespiegel 80 centimeter. En daar blijft het niet bij, want Thwaites is slechts de stop van een enorme badkuip, waardoor het ijs van heel West-Antarctica kan wegstromen. De ijskap van West-Antarctica is van nature kwetsbaarder voor temperatuurstijgingen dan de andere twee grote ijskappen, die van Oost-Antarctica en Groenland. De ijskap van West-Antarctica rust namelijk grotendeels op gesteente een paar honderd meter onder het wateroppervlak. Daardoor kan warm zeewater het ijs van onderaf doen smelten, wat veel sneller gaat dan wanneer het ijs smelt door warme lucht van boven – net zoals een ijsblokje sneller smelt in warm water dan in lucht met dezelfde temperatuur.

De Thwaitesgletsjer kalft de laatste 30 jaar sneller af dan normaal. Het front van de gletsjer trekt zich nu met een snelheid van 4 kilometer per jaar terug en het drijvende ijsplateau aan de voorkant van de gletsjer stort per jaar 126 miljard ton ijs in zee. Het massaverlies is zo groot dat de gletsjer voor 4 procent van de jaarlijkse zeespiegelstijging van 3,4 millimeter verantwoordelijk is.

Achter de Thwaitgletsjer ligt de ruim 2 kilometer diepe Bentleydipte. Hij loopt tot aan het Transantarctisch Gebergte, dat West- en Oost-Antartica scheidt. Als de gletsjer door deze diepte gaat en het gebergte bereikt, stort de ijskap van West Antartica waarschijnlijk volledig in en blijft er een oceaan met een paar eilanden over. In dat geval stijgt de zeespiegel met 3.3 meter en raken kustplaatsen overal ter wereld overstroomd. Daarom wordt de Thwaitgletsjer wel een Droomsday Glacier genoemd.

Als de oceanen zozeer stijgen dat de stop onderloopt, kan heel de huidige ijsstroom van 192.000km2 achter de Doomsday Glacier in zee terechtkomen, waarna de ijskap van West-Antartica volledig instort. Temn slotte moet de vraag worden beantwoord of het ergst denkbaar scenario zich al in de komende eeuw zal afspelen, of dat er meer tijd is om maatregelen te treffen.