14/05/2016
Steeds meer onderzoek wijst op het risico dat de ijskappen op aarde veel sneller smelten dan gedacht. Met alle gevolgen van dien.
Maar liefst 99% van de hoeveelheid zoet water op onze planeet ligt opgesloten in de wereldwijde ijskappen, zoals die van Groenland en de Zuidpool. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek wijst op de mogelijkheid, dat deze ijskappen sneller zullen smelten dan eerder gedacht. En dat de stijging van de zeespiegel aan het eind van deze eeuw al kan zijn opgelopen tot meer dan anderhalve meter. Dat zou enorme gevolgen hebben. Wereldwijd, maar ook in nederland land.

Van Groenland weten we al met een vrij grote nauwkeurigheid hoe snel het smelten van de ijskappen er gaat. Om verschillende manieren wordt er gemeten. Op de ijskap zelf, aan de rand, vanuit vliegtuigen en vanuit de ruimte met behulp van een speciaal hiervoor ingerichte satelliet. Gemiddeld verliest de Groenlandse ijskap inmiddels rond de 200 miljard ton ijs per jaar. In het voorlopige recordjaar was het verlies meer dan twee maal zo hoog. Geschat op 570 miljard ton.
Dit jaar is het smeltseizoen op Groenland recordvroeg van start gegaan. Dat zegt op zich nog weinig over de rest van het smeltseizoen, maar het is wel een opmerkelijk record dat past in een patroon. Het is zeer waarschijnlijk dat het smelten van de Groenlandse ijskap verder versnelt in de komende decennia. Toch is het grootste deel van de ijskap voorlopig relatief veilig. Dat bevindt zich dieper landinwaarts en heeft een dikte tot wel 3 kilometer. Een groter gevaar ligt verscholen in de ijskap van de grote broer van Groenland: de Zuidpool.

Tot voor kort werd rekening met een relatief bescheiden bijdrage van de Zuidpool aan wereldwijde stijging van de zeespiegel. Het IPCC ging in het rapport van 2013 uit van een stijging van rond de 20 centimeter in het jaar 2100. Op dit moment is de bijdrage aan zeespiegelstijging van Groenland bijna twee maal zo groot als die van de Zuidpool. Antarctica verliest momenteel om en nabij de 100 miljard ton landijs per jaar. Maar deze hoeveelheid neemt snel toe. Steeds meer onderzoek richt zich nu op de processen die zich afspelen op de Zuidpool. Dit grote continent bedekt met ijs kan zich in de nabije toekomst heel anders gaan gedragen onder invloed van de opwarming van de aarde.

Een groot deel van Antarctica is, net als Groenland, relatief veilig voor stijgende temperaturen. Dat geldt voor de oostelijke helft van het continent waar het ijs ruim boven zeeniveau ligt. Het blijft er voldoende koud, zo concluderen ijsonderzoekers. Maar dat geldt niet voor het westen. De ijskappen strekken zich uit tot in de omringende oceaan. Het opwarmende oceaanwater heeft vrij spel om dit ijs aan alle kanten te verzwakken en te doen smelten. Waardoor gletsjers vanaf het vasteland sneller de zee kunnen instromen.

Wetenschappers bestuderen ook het verre verleden van de wereldwijde zeespiegel. Onder meer door sedimenten met daarin koralen uit het verleden in kaart te brengen. Koralen leven in ondiep zeewater want ze hebben daglicht nodig. Gegevens over koralen uit het verleden geven informatie over historische perioden van snelle zeespiegelstijgingen. Die zijn er vaker geweest. Antarctica is een ver verleden vaker de oorzaak geweest van stijgingen van de wereldwijde zeespiegel met wel 3 tot 6 meter per honderd jaar. Voor de duidelijkheid, in de (pre)historie van de aarde zijn er grote klimaatschommelingen geweest. Uiteraard door natuurlijke oorzaken.

Onderzoekers van het KNMI kwamen vorige week ook met een rapport over de mogelijk veel snellere stijging van de zeespiegel in deze eeuw. In dit bericht, dat deels is gebaseerd op de recente internationale onderzoeken van ijswetenschappers, concludeert men: ‘De nieuwe cijfers zouden betekenen dat Nederland zijn plannen voor de bescherming van de kust drastisch moet aanpassen’. Het instituut wijst op het risico, dat de bijdrage aan de zeespiegelstijging van alleen Antarctica in de loop van deze eeuw al 1 meter (!) kan zijn. Daar komt dan het effect van Groenland en andere gletsjers op aarde nog bij. Bovendien heeft simpelweg het warmer worden van de wereldwijde oceanen ook al een significant effect, want warm zeewater zet als het ware uit en veroorzaakt ook zeespiegelstijging. Men stelt tevens dat als de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen in de loop van deze eeuw wordt teruggebracht tot 0, dan nog de bijdrage van de Zuidpool alleen al 70 centimeter kan zijn. Omdat we al een fikse opwarming in gang hebben gezet. Overigens kan dit verschil van 30 centimeter wel het verschil zijn tussen Amersfoort aan Zee en Amersfoort zonder strand.
Bron: Weer.nl

14/05/2016
Antarctische ijskappen verliezen veel sneller ijsmassa dan de IPCC voorspeld heeft. Dit kan er toe leiden dat de totale zeespiegelstijging in 2100 bijna twee keer zo groot is als in eerdere schattingen. Tot voor kort dachten wetenschappers namelijk dat de bijdrage van Antarctica aan de zeespiegelstijging in deze eeuw niet veel meer dan een decimeter zou bedragen.

In een studie, die onlangs is verschenen in het tijdschrift Nature, is aangetoond dat de afbraak van de Antarctische ijskap veel sneller plaatsvindt. Twee processen zijn hiervoor verantwoordelijk.
1) Smeltwater aan het oppervlak kan op drijvende ijsplaten door diepe scheuren snel naar beneden stromen waardoor de ijsplaten makkelijker opbreken. Deze drijvende ijsplaten vormen momenteel een rem op de stroom van landijs richting de zee. Als deze rem wegvalt neemt de ijsstroming toe en vormen zich grote ijskliffen.
2) Als die kliffen hoger dan 100 m worden bezwijken ze onder hun eigen gewicht. Dit laatste proces kan ook de, tot voor kort stabiel geachte, Oost-Antarctische ijskap aantasten.

De kracht van het nieuwe model is dat het voor het eerst laat zien dat door het meenemen van deze processen het mogelijk is om de hoge zeespiegelstanden uit het Plioceen (5,3 tot 2,6 miljoen jaar geleden) en het laatste interglaciale maximum (125.000 jaar geleden) te reproduceren. Daarmee bevestigt het model wat al eerder uit geologische gegevens bekend was. Met de geologische gegevens kan echter de snelheid waarmee de hoge zeespiegelstanden bereikt werden niet goed worden geëvalueerd. Het is dus niet per se gezegd dat dit model de snelheid waarmee de Antarctische ijskap massa verliest correct berekent. Maar de modelresultaten geven alleszins aanleiding om er rekening mee te houden bij de analyse van toekomstige klimaatveranderingsscenario’s.

In het worst-casescenario zorgt het opbreken van de Antarctische ijskap in 2100 in dit model voor een extra zeespiegelstijging van ruim een meter. Daar moeten dan nog de bijdragen van thermische uitzetting door opwarming van de oceaan, het smelten van gletsjers op andere continenten en de bijdrage van de Groenlandse ijskap bij worden opgeteld.

Dit betekent dat voor Nederland vanaf 2150 de zeespiegelstijging voor 80 tot 90 procent veroorzaakt wordt door het afsmelten van de Antarctische ijskap. Gelukkig zal het terugdringen van broeikasgasemissies wel degelijk effect sorteren. Als broeikasemissies tussen nu en 2100 substantieel worden teruggebracht blijft de bijdrage van Antarctica volgens deze studie beperkt tot maximaal 70 cm extra in 2100; 2,5 m extra in 2200 en 7 m extra in 2500, vooral omdat dan alleen de West-Antarctische ijskap wordt aangetast. Dit scenario lijkt ook meer in overeenstemming met de beperkte waarnemingen die we hebben over het kleiner worden van Antarctica.

De uitkomsten van deze modelstudie zijn in wetenschappelijke kringen nog niet onomstreden, maar de uitkomsten geven wel aan dat het van groot belang is om meer inzicht te krijgen in de mechanismen die ten grondslag liggen aan het snelle opbreken van ijskappen.

Daarom zal het IPCC na 2018 een tussentijds rapport over ijskappen en zeespiegelstijging laten verschijnen. Het eerder extreem genoemde Veerman-scenario is in deze context allang niet meer extreem te noemen. Het KNMI zal in antwoord op het nieuwe IPCC-rapport haar zeespiegelscenario’s tussentijds bijstellen, want we kunnen niet langer uitsluiten dat ongeremde klimaatverandering tot onbeheersbare zeespiegelstijging zal leiden die de Nederlandse kustverdediging voor een onmogelijke opgave stelt. De komende jaren staan vele studies gepland die hier nader op ingaan. Het KNMI en het IMAU (Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht) van de Universiteit Utrecht zullen daaraan bijdragen.
Bron: Knmi.nl

30/11/2016
Wetenschappers komen nu met steeds duidelijkere aanwijzingen dat het klimaat op aarde serieus opwarmt.
Waargenomen is dat het zee-ijs rondom Antarctica inmiddels qua oppervlakte is afgenomen tot minder dan ooit. Het zeeijs is het probleem niet maar het landijs is het probleem. Naar schatting bevat het koudste continent 90% van de zoetwatervoorraad van de gehele aarde.
Van steeds meer gletsjers, die rusten op de zeebodem en uitmonden in zee, is bekend dat de stroomsnelheid toeneemt. De maar steeds warmer wordende zeewater zorgt ervoor dat het ijs aan de onderkant verzwakt waardoor er onderaf scheuren ontstaan door de volle dikte van de gletsjer. Hierdoor kunnen er gigantische stukken afbreken waardoor het zeewater weer meer ijs kan laten smelten. Uiteindelijk komt het ijs los van de zeebodem, komt de gletsjer in een verdere stroomversnelling en raakt de massabalans van het gehele continent verder uit evenwicht.
De Pine en Thwaites gletsjer hebben beide last van deze processen en samen houden zij 10% van de totale ijsmassa van West-Antartica op hun plaats. Komt al deze ijsmassa vrij dan stijgt de zeespiegel wereldwijd met ongeveer 1 meter.
Het vervelende is dat dit ook op andere plekken op Antartica gaande is maar ook op de Groenlandse gletsjers.