13/04/2018
De warme golfstroom wordt zwakker waarschuwen onderzoekers van het Woods Hole Oceanographic Institution. Hun nieuwe onderzoek draait om het zogenoemde AMOC (dat staat voor Atlantic Meridional Overturning Circulation). Dit is een systeem van oceaanstromingen waartoe ook de beroemde Warme Golfstroom kan worden gerekend. Het nieuwe onderzoek suggereert nu dat de AMOC op dit moment zwakker is dan deze op elk willekeurig moment in de afgelopen 1600 jaar is geweest. En met name de afgelopen 150 jaar zouden de oceaanstromingen behoorlijk aan kracht hebben ingeboet.

De AMOC kun je misschien nog wel het beste vergelijken met een lopende band in de supermarkt. De oceaanstromingen vervoeren warm water vanuit de tropen naar het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Daar geeft het water die warmte af aan de atmosfeer en zorgt er zo voor dat West-Europa verwarmd wordt. Door de afgifte van die warmte, houd je koud water over. Dat zakt naar grote diepte en reist vervolgens helemaal naar Antarctica, om via de Golf van Mexico weer in de tropen te belanden, waar het verhaal weer van voor af aan begint.

Hoe kan opwarming van invloed zijn op de AMOC? Het heeft alles te maken met smeltwater afkomstig van de Noordpool en omgeving, waar zee-ijs, maar ook gletsjers en ijskappen smelten. Dat smeltwater loopt in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Het zoete water vermengt zich met het zoute water aan het oppervlak, waardoor dat lichter wordt en minder goed in staat is om te zinken. Het resultaat: de AMOC wordt afgeremd.Klimaatverandering
Over de AMOC is in het verleden al heel veel te doen geweest. Sommige onderzoekers vrezen namelijk dat deze oceaanstromingen zwakker worden door de opwarming van de aarde en zelfs compleet stil kunnen vallen (zie kader). Dat zou grote gevolgen hebben voor het klimaat in onder meer de VS en West-Europa (iets wat op groteske wijze duidelijk werd in de beroemde film The day after tomorrow waarin de AMOC abrupt stilvalt).

Om meer inzicht te krijgen in de veranderlijkheid van deze oceaanstromingen hebben wetenschappers nu uitgezocht hoe deze zich in de recente geschiedenis hebben ontwikkeld. Ze richtten zich daartoe op door deze stromingen afgezette sedimenten. Deze kunnen ons meer vertellen over de kracht van de stromingen; hoe groter de afgezette zandkorrels, hoe sterker de stromingen zijn. En door meerdere van die sedimentlagen te bestuderen, kunnen dus conclusies worden getrokken over hoe krachtig de stromingen door de tijd heen zijn geweest. Daarnaast reconstrueerden de onderzoekers ook nog de temperaturen aan het zeeoppervlak in gebieden waar de temperatuur sterk beïnvloed wordt door de kracht van de AMOC. “Samen wijzen deze benaderingen erop dat de AMOC in de afgelopen 150 jaar zo’n 15 tot 20 procent zwakker is geworden,” vertelt onderzoeker David Thornalley.

De resultaten lijken te worden onderschreven door een tweede paper dat eveneens in Nature is verschenen. In dat paper schrijven onderzoekers – op basis van klimaatmodellen en temperatuurmetingen aan het zeeoppervlak dat de AMOC sinds 1950 – in reactie op recente opwarming van de aarde – zwakker is geworden.

“De Noord-Atlantische circulatie is veel veranderlijker dan we eerder dachten,” concludeert onderzoeker Jon Robson. Hij legt uit dat de AMOC in werkelijkheid veel sterker lijkt te zijn verzwakt dan klimaatmodellen op basis van de huidige opwarming voorspelden. Onduidelijk is nog hoe dat komt. Een mogelijkheid is dat er meer Arctisch smeltwater in de oceaan is gelopen dan gedacht.

Beide studies geven niet alleen meer inzicht in de geschiedenis van de AMOC, maar hebben ook implicaties voor de toekomst. “Wat de twee perioden waarin de AMOC zwakker werd – het eind van de kleine ijstijd en recente decennia – gemeen hebben, is dat beide perioden gekenmerkt werden door opwarming en smelt. En opwarming en smelt zullen naar verwachting in de toekomst door onze voortdurende uitstoot van CO2 doorzetten.” Als daarmee ook de AMOC zwakker wordt, kan dat grote gevolgen hebben voor het klimaat in onder meer West-Europa.

Er is echter een goede reden om een flinke slag om de arm te houden. Zo geven de onderzoekers in hun paper aan dat er nog meer onderzoek nodig is om met zekerheid vast te stellen dat de antropogene opwarming aan de verzwakking van de AMOC ten grondslag ligt. Er is namelijk nog veel onduidelijkheid over hoe de AMOC op veranderingen in het klimaat gaat reageren. Wil je daar meer over weten? Duik dan eens in het fraaie artikel dat Niels Waarlo hier eerder over schreef.
Bron: SCIENTIAS

27/11/2018
De warme golfstroom is in 1500 jaar nog nooit zo zwak geweest. En dat is een gevolg van de opwarming van de aarde en de daarmee samenhangende smelt van de Groenlandse ijskap. Een verdere verzwakking van de golfstroom in de Atlantische Oceaan kan verstrekkende gevolgen hebben voor het klimaat in Europa, maar ook van invloed zijn op de moessonregens in Afrika en Azië.

De ‘transportband van de oceaan’ wordt ook wel de Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC) genoemd. Deze stroming in de Atlantische Oceaan brengt warm oppervlaktewater richting het noorden en voert koud water af richting de evenaar.
De oceaanstromingen vervoeren warm water vanuit de tropen naar het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Aldaar geeft het water zijn warmte af aan de atmosfeer. Het zorgt ervoor dat de temperaturen in West-Europa net wat aangenamer worden. Door de afgifte van de warmte koelt het water dat de AMOC vanaf de tropen naar het noorden heeft vervoerd af. Het afgekoelde water zakt naar grote diepte en reist vervolgens helemaal naar Antarctica, om via de Golf van Mexico weer in de tropen te belanden. Daar warmt het water weer op, waarna het hele verhaal weer van voor af aan kan beginnen. Door de opwarming van de aarde smelt de Groenlandse ijskap en belandt er meer (zoet) smeltwater in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan. Dat zoete water mengt zich met het zoute water aan het oppervlak, waardoor dat lichter wordt en minder goed in staat is om te zinken. En zo kan de hele AMOC – in theorie – verzwakken.

Onderzoek wijst erop dat de AMOC tijdens de twintigste eeuw enorm is verzwakt. En op dit moment zou de stroming zelfs zwakker zijn dan deze in de afgelopen 1500 jaar ooit is geweest. Het is volgens de onderzoekers allemaal te herleiden naar de opwarming van de aarde en smelt van de Groenlandse ijskap.
Onderzoekers hebben een aanwijzingen gevonden dat de AMOC ook in de periode tussen 1600 en 1850 iets verzwakte. De genoemde periode wordt ook wel aangeduid als ‘de Kleine IJstijd’, omdat de temperaturen in West-Europa opvallend laag lagen. Deze koude periode is eerder al in verband gebracht met een zwakkere stroming in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan (waardoor er minder warmte naar Europa werd vervoerd). Het nieuwe onderzoek lijkt die hypothese te onderschrijven.