06/03/2016
In plaats van witte, verse sneeuw wordt het oppervlak van Groenland steeds meer bedekt door ouder, vervuild ijs. De donkerdere kleur zorgt ervoor dat meer warmte wordt vastgehouden. En de smelt versnelt.

Door indirecte gevolgen van klimaatverandering smelt het ijs op Groenland sneller dan gedacht. Oud ijs dat aan de oppervlakte komt, in combinatie met meer roetdeeltjes in de atmosfeer, zorgen ervoor dat het ijs op Groenland een donkerdere kleur krijgt. Zo wordt er meer zonnestraling geabsorbeerd en dat versterkt het smeltproces. Voorheen zorgde verse, witte sneeuw ervoor dat de kou werd vastgehouden en hield zo het koude klimaat zichzelf in stand.

16/04/2016
Op Groenland is er sprak van een recordvroege start van het jaarlijkse smeltseizoen. In Kangerlusuac, in het westen van Groenland, werd een opmerkelijk temperatuurrecord gemeten. Het kwik steeg er tot 18 graden. Op 11 april werd er op 12 procent van de Groenlandse ijskap dooi gemeten. De Deense meteorologische dienst stelde vast dat tijdens deze dooi, binnen twee dagen, de Groenlandse ijskap meer dan een milimeter is gesmolten. Het vorige record van vroegste start van dooi stond op 5 mei (2012). Overigens is de dooi de afgelopen dagen wat afgenomen en ook de komende dagen worden geen abnormale omstandigheden verwacht.
Ook het onderzoeksteam werd verrast door de vroege smelt. Op basis van metingen met behulp van speciaal ingerichte satellieten weet men, dat de ijskap jaarlijks een gigantische vracht ijs verliest. Het gaat om gemiddeld circa 250 miljard ton ijs. Daarmee levert Groenland alleen een jaarlijkse stijging van de zeespiegel op van 0,65 millimeter. Dat lijkt weinig maar het komt overeen met 1 centimeter per 10 jaar. Ofwel 10 centimeter per eeuw. Men verwacht dat Groenland steeds sneller zijn landijs zal gaan dumpen.

06/06/2016
De Noordpool kan dit jaar of volgend jaar voor het eerst in meer dan 100.000 jaar zonder zeeijs komen te zitten. Uit satellietgegevens blijkt dat er op 1 juni nog maar 11.1 miljoen vierkante kilometer ijs was, terwijl dat de afgelopen dertig jaar gemiddeld bijna 12.7 miljoen vierkante kilometer was.
Sommige wetenschappers voorspellen dat het ijs op de Noordpool waarschijnlijk minder dan 1 miljoen vierkante kilometer zal zijn in september 2016. Andere wetenschappers houden 2030 - 2050 aan. Wel ziet iedereen in dat er in het poolgebied een ongewone situatie is ontstaan.
Door het gebrek aan zeeijs kan het klimaat op aarde dramatisch wijzigen.

06/08/2016
In 1967 ging de bemanning van een Amerikaanse basis in Groenland er van uit dat de basis voor altijd onder sneeuw en ijs bedolven zou blijven. Maar door de klimaat verandering kon het gevaarlijk spul waaronder biologisch, radioactief en chemisch afval tegen het eind van deze eeuw wel weer eens aan de oppervlakte komen. Deze basis stond bekend als de stad onder het ijs.

Het afval ligt verspreid over 55 hectaren en omvat 200.000 liter diesel, een ongekende hoeveelheid licht radioactieve koelvloeistof van de kernreactor en PCB's, stoffen die giftig zijn voor de mens. Als het ijs smelt, zullen deze gevaarlijke stoffen afvloeien naar de oceaan, waar ze een impact kunnen hebben op het ecosystemen.

29/10/2016
Het warme weer in het Noordpoolgebied houdt aan. De gevolgen gaan verder dan een enorm tekort aan zee-ijs. Mogelijk veroorzaakt de warme pool elders ijskoud winterweer.

In een wetenschappelijk artikel, dat vorige week werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature, kijkt men heel specifiek naar de locatie van de ‘Polar Vortex’. De Polar Vortex is in feite een groot lagedrukgebied dat zich ophoudt in het Noordpoolgebied. Het is gevuld met koude lucht. En heeft een sturend effect op de weerpatronen op de gebieden die de pool omringen, tot aan onze omgeving toe. Een goed ontwikkelde Polar Vortex in het Noordpoolgebied bevordert een sterke westelijke stroming op gematigde breedte. En verkleint de kans op koud winterweer in ons land.

De Polar Vortex ligt met zijn centrum normaliter vrij dicht bij of recht boven de geografische Noordpool. De reden zou moeten zijn, dat deze koude luchtwervel zich graag ophoudt boven het koudste deel van de wereldbol. In het gebied dat in de poolwinter zo min mogelijk straling van de zon ontvangt. En feitelijk alleen maar warmte uitstraalt. Als het zeewater op de Noordpool in het winterhalfjaar grotendeels is dicht gevroren, kan het er in feite even koud worden als op een continent. Diepvriestemperaturen van tientallen graden onder nul zijn dan geen bijzonderheid.

Maar de wereld verandert. Het klimaat warmt wereldwijd snel op. En de poolgebieden blijken nog veel sneller op te warmen. Dat geldt voor de Zuidpool, maar nog veel meer voor de Noordpool. Op de Noordpool spelen krachtige zichzelf versterkende effecten een rol. Als het warmer wordt, blijft er minder ijs over op zee. Waardoor de opwarming kan versnellen. En er nog minder ijs over blijft. Sommige klimaatwetenschappers spreken van het risico van een ‘run-away warming’.
Momenteel ligt er veel te weinig ijs in het Noordpoolgebied. Minder dan ooit waargenomen. Vooral daarom is het er ook veel warmer dan normaal. De komende week zijn er grote gebieden waar het 15 tot 20 graden warmer is dan normaal. Op het vasteland kan het wel goed afkoelen. Siberië is tientallen graden kouder dan enige plek in het Noordpoolgebied. Ook in het noorden van Canada vriest het her en der al 15 tot 25 graden.

Op basis van metingen en modelberekeningen heeft men geconcludeerd, dat de Polar Vortex niet meer zo trouw is aan de Noordpool. Het systeem is gemiddeld zwakker dan in de vorige eeuw. Maar is ook verplaatst. Met name in de richting van Siberië. De onderzoekers leggen een verband met het steeds verder slinken van de hoeveelheid zee-ijs. En leggen ook een verband met de toename aan sneeuw in Eurazië.
Die toename van sneeuw kan op zich zelf verband houden met een in toenemende mate ijsvrije Noordpool. Boven open water kan de atmosfeer meer warmte en vocht oppakken. Als die lucht het continent binnendringt, kan er veel meer neerslag vallen. In de vorm van sneeuw wel te verstaan. Door een toename aan sneeuw op het vaste land kan het land juist verder afkoelen. Waardoor de Noordpool zelf echt beduidend veel warmer is dan de continentale gebieden die duizenden en duizenden kilometer verderop liggen.

Momenteel zien we patronen die sterk overeenkomen met wat de onderzoekers aan het licht brengen. De Polar Vortex ligt niet boven de Noordpool. Maar is gespleten. Een deel ligt boven Eurazië, een ander deel boven het noorden van Canada. Bovendien is met name Eurazië veel en veel kouder dan normaal. Afwijkingen van 10 tot 15 graden onder de norm zijn er geen uitzondering. Niet verwonderlijk, er ligt ook meer sneeuw dan gebruikelijk. Zowel in Eurazië als in Canada. Dit is geen toeval. Het houdt verband met de afwijkende patronen als hierboven beschreven.
Interessant is ook, dat men in het onderzoek concludeert, dat de koudere gebieden in Eurazië en Canada (Noord Amerika) voor een deel de wereldwijde opwarming iets tegenwerken. Dus anders gezegd: Het smelten van de Noordpool bevat koppelingsmechanismen. Mechanismen die een verdere opwarming van de Noordpool alleen maar helpen. Maar dit opwarmen van de Noordpool veroorzaakt elders juist een afkoeling. Op zich lijkt het redelijk om te veronderstellen, dat met een verdere afname van het Poolijs, de kans op een uitbraak van winterkou bij ons niet perse kleiner wordt. Misschien zelfs wel groter. Immers, boven Eurazië zal vaker een fiks koude reservoir kunnen worden gevormd. Zoals nu trouwens ook al gebeurt.

Het enige wat dan nog nodig is om bij ons schaatsijs te krijgen, is een dagenlang transport van die kou. Daar hebben we een oostenwind voor nodig. Ofwel, hogedrukgebieden boven Scandinavië of aangrenzend Rusland/Siberië. Met het verzwakken en verplaatsen van de Poolwervel, en daarmee het zwakker worden van westelijke stromingen, zou het zo maar kunnen dat dit soort hogedrukgebieden in de toekomst makkelijker kunnen ontstaan.
Bron: MeteoGroup en diverse onderzoeken

13/11/2016
De situatie rond de Noordpool, de bijna constante stroom van warmterecords op plekken als Spitsbergen en Barrow (Alaska), en uiteraard de zorgwekkende toestand van het zee-ijs in de Arctische gebieden. Nog steeds is het in een groot deel van het Noordpoolgebied zeldzaam ‘warm’ met dagelijks temperatuurafwijkingen van 10 tot 20 graden ten opzichte van wat daar normaal is.

Siberië is momenteel juist zeer koud, veel kouder dan de norm. Ook Groenland is momenteel een stuk ‘normaler’ qua temperatuur. In het hooggelegen binnenland is het ijskoud met diepvriestemperaturen tot 40 a 50 graden onder nul op de allerkoudste plekken van dit enorme eiland. Vanochtend vroor het op Summit Station ruim 35 graden. Deze wetenschappelijke meetpost ligt op een hoogte van ruim 3000 meter. Zo hoog reikt het ijs daar van de miljoenen jaren oude ijskap. Op deze plek vriest het doorgaans ook de hele zomer. Vorig jaar heeft men er overigens in juli wel een paar dagen lichte dooi waargenomen. Een unicum dus. Echt een plek waar ik best graag een maandje zou willen meewerken aan het wetenschappelijk onderzoek. Maar dan wel in ‘de zomer’.

Maar voor de rest zien we dus steeds maar weer die veel te hoge temperaturen in het poolgebied. Daardoor blijft de groei van het zee-ijs dit najaar enorm achter ten opzichte van wat daar normaal gebeurt. Nog steeds zijn er grote gebieden met gebroken ijs of volkomen open water. Dit heeft op zich weer grote gevolgen voor de temperatuur. Vanaf open water ontsnapt veel meer warmte aan de lucht en blijft de temperatuur dus relatief hoog. Poolnacht of niet, open water koelt nou eenmaal maar langzaam af. Dus we zien hier een zichzelf versterkend effect.

Een groot tekort aan zee-ijs veroorzaakt hogere temperaturen en dus een tragere groei van het zee-ijs. Dit noemt men wel een zogenaamde positieve feedback-loop. Het verschijnsel staat ook bekend als ‘Arctic Amplification’. Een verschijnsel waar veel wetenschappers al over hebben geschreven. En dat verstrekkende gevolgen kan hebben in de zeer nabije toekomst. De kans is groot dat de Noordpool door het huidige zeer extreme seizoen volgend jaar met een groot te kort aan ijs de zomer in gaat. Misschien dat de oppervlakte uiteindelijk nog mee valt aan het eind van de komende winter. Maar de dikte zal sterk achterblijven. Gedurende de poolzomer zal het dunne ijs een makkelijke prooi zijn voor de voortgaande opwarming. Ook het landijs van Groenland wordt dan steeds kwetsbaarder voor dooi, iets dat we afgelopen tientallen jaren trouwens ook al hebben gezien. In feite zou het smelten van het ijs op en rond de Noordpool letterlijk op hol kunnen slaan. In welk geval het zeker niet ondenkbaar is dat we binnen 5 jaar zien dat de Arctische Poolzeeën in de nazomer voor het eerst min of meer ijsvrij zijn!

De gevolgen voor ons land zijn enerzijds, dat met het versnelde smelten van Groenlands ijs de zeespiegel in de komende decennia steeds sneller zal verlopen. Een versnelling die overigens op basis van metingen al is begonnen. Maar anderzijds kunnen weerpatronen ook veranderen door de extreme veranderingen van het Poolklimaat. In feite zijn de temperatuurverschillen tussen de Noordpool en de gematigde breedten veel kleiner dan vroeger. Meteorologisch gezien moet dit de kracht van we westelijke stromingen remmen. Zeker in de herfst en het (begin van de) winter, want dan zijn de temperatuurafwijkingen in het Poolgebied het grootst. Minder westenwind betekent simpel gesteld meer ruimte voor stromingen uit andere richtingen. Geblokkeerde patronen, zoals dat heet in de weerkunde, resulteren in onze omgeving in het winterhalfjaar vaker in kouder weer dan normaal. Minder sterke westelijke stromingen in najaar en (start van de) winter gaan meestal ook samen met minder onstuimig weer (minder stormen) en minder neerslag.

Tenslotte nog even naar de andere pool van de aarde, de Zuidpool. Daar zagen we de afgelopen jaren doorgaans een positieve afwijking van de hoeveelheid zee-ijs. Er werden zelfs records gebroken. De verklaring werd gezocht in een sterkere westcirculatie rondom Antarctica waarbinnen de poolkou beter ‘gevangen’ bleef. Het idee was ook niet heel onlogisch. Het enorme ‘bevroren’ continent was relatief ongevoelig voor wereldwijde opwarming terwijl op grotere afstand van de Zuidpool die opwarming wel degelijk meetbaar was. Het resulteerde wellicht juist in een groter temperatuurverschil. Omgekeerd dus ten opzichte van de situatie rond de Noordpool.

Toch is er het afgelopen half jaar ineens veel veranderd rond de Zuidpool. Na de winter op de Zuidpool is het zee-ijs veel sneller dan normaal gaan smelten. Net als op de Noordpool ligt er nu ook op de Zuidpool record weinig zee-ijs. Voor de hele aarde is er nu een zee-ijs tekort van bijna 3,5 miljoen vierkante kilometer. Een gebied van bijna 2000 bij 2000 kilometer, ofwel een groot deel van Europa. Extra zorgwekkend is het feit, dat diverse grote gletsjers van Antarctica, die uitmonden in de omringende zee, steeds sneller zijn gaan stromen. Ofwel, ook Antarctica dumpt in een steeds sneller tempo landijs. Net als Groenland dat doet. Het gecombineerde effect kan in de loop van de eeuw ernstige gevolgen hebben op mondiale schaal. Zeespiegelstijgingen zouden zo maar kunnen oplopen tot anderhalve meter of meer. En dan zijn de gevolgen wereldwijd niet meer te overzien.
Bron: MeteoGroup