16/09/2024
In Centraal-Europa vallen enorme hoeveelheden neerslag door storm Boris, met doden tot gevolg. De lange duur van het noodweer en de hoeveelheid regen die valt, zijn uniek.

Het regent al sinds donderdag in Centraal-Europa, en in Oostenrijk houdt dat zeker tot morgenochtend aan. In het zuidoosten van Duitsland, Tsjechië en in het zuiden van Polen is lokaal meer dan 150 millimeter regen gevallen en vlakbij Wenen in Oostenrijk is lokaal ruim 200 millimeter regen gevallen. De neerslag in Centraal-Europa is heel uitzonderlijk. Dat heeft onder meer te maken met de temperatuur van het zeewater. De Middellandse Zee is nu extreem warm. Doordat koude lucht uit het noorden in botsing is gekomen met de warme zeelucht uit het zuiden, is een heel groot neerslaggebied, genaamd storm Boris, met veel energie ontstaan."

Door hogedrukgebieden boven Rusland en het westen van Europa kon het lage drukgebied boven Centraal- Europa geen kant op. Nu Boris langzaam in energie afneemt, worden die hogedrukgebieden sterker en trekken de buien langzaam naar het zuiden van Europa. In het noorden van Italië lossen ze dan een beetje op.

De stortregens van Boris, hebben volgens de autoriteiten in de getroffen landen tot zeker zeven doden geleid. Vele duizenden moesten hun huizen verlaten. In het zuiden van Polen is een dam doorgebroken. Ook in Oostenrijk, Tsjechië en Roemenië zijn overstromingen.

30/10/2024
Extreme regenval heeft de afgelopen dagen tot enorme overstromingen geleid in het zuidoosten van Spanje. Zeker 95 mensen verloren het leven. Met name de regio's rondom de steden Valencia, Murcia en Malaga zijn hard getroffen.

Het noodweer barstte dinsdag los. Dit houdt verband met een terugkerend weerfenomeen dat Dana wordt genoemd. Spanje en Portugal krijgen elk jaar te maken met zo'n periode van hevige buien. Maar zo extreem als deze week is het sinds de jaren 80 niet meer geweest. Volgens meteorologen viel op sommige plekken in nog geen acht uur ongeveer evenveel regen als normaal gesproken in een jaar.

De extreme neerslag leidde ertoe dat op allerlei plaatsen rivieren buiten hun oevers traden. De overstromingen zijn funest voor de infrastructuur: bruggen spoelden weg, wegen raakten zwaar beschadigd en in Andalusië ontspoorde zelfs een hogesnelheidstrein met 276 passagiers. Auto's en bomen die door het water waren meegesleurd, stapelden zich op in de straten. Dat maakte het voor hulpdiensten extra moeilijk om bepaalde plekken te bereiken.

Na een nachtmerrie die dinsdagavond rond 20.00 uur begon en heel de nacht aanhield, ontwaakten tienduizenden bewoners in de regio Valencia gisterochtend in een apocalyptisch landschap waar tientallen mensen het leven hadden gelaten.

Het ongekende noodweer, dat duizelingwekkende hoeveelheden neerslag over de streek uitstortte, veranderde droge beekjes in woeste rivieren. In de vele dorpen langs deze kreken waren mensen nergens op straat veilig; elk steegje en plein veranderde in een kolkende watermassa. Woningen liepen onder water, auto's werden meegesleept, vaak met de inzittenden er nog in.

Het zuidoosten van Spanje leed al dagen onder hevige neerslag, ook in de vorm van hagelstenen zo groot als golfballen. Dinsdagavond werden alle records gebroken, met als uitschieter 480 millimeter regen in Chiva, ten noordwesten van Valencia.Het zuidoosten van Spanje leed al dagen onder hevige neerslag, ook in de vorm van hagelstenen zo groot als golfballen. Dinsdagavond werden alle records gebroken, met als uitschieter 480 millimeter regen in Chiva, ten noordwesten van Valencia.

Het noodweer wordt veroorzaakt door een Dana (Depresión Aislada en Niveles Altos), letterlijk betekent dit een geïsoleerde depressie. Dana is een verschijnsel dat zich vooral in de herfst manifesteert in Spanje en Portugal. Dat komt door het grote temperatuurverschil tussen hogere en lagere luchtlagen. Het fenomeen brengt vaak instabiliteit met zich mee, wat hevige onweersbuien veroorzaakt.
Bij een Dana is er hoog in de atmosfeer vaak heel koude lucht, terwijl de zee nog vrij warm is. Dat is een heel instabiele situatie. De warme lucht stijgt dan snel op, waardoor stevige buien ontstaan.''
Dat er zo veel water valt, heeft zo goed als zeker te maken met de opwarming van de Middellandse Zee. Gemiddeld is de watertemperatuur van deze zee in oktober 1 à 2 graden warmer dan het langjarig gemiddelde. Dat betekent dat er veel meer vocht verdampt. Als die opwarming er niet zou zijn, zou er minder regen vallen.

Wat deze extreme buien met elkaar gemeen hebben, is dat de straalstroom waarschijnlijk langzamer wordt door de opwarming. Dat kan betekenen dat lage- en ook hogedrukgebieden langer blijven hangen. Hierdoor blijft het langer regenen in een kleiner gebied. We gaan dit zeer waarschijnlijk vaker zien.

Het gaat om de zwaarste regenval in de regio sinds september 1966. De afgelopen 24 uur viel er meer dan 445 millimeter regen, dat is meer dan de helft van wat er op jaarbasis in Nederland valt (gemiddeld 853 millimeter regen). Het noodweer in Spanje houdt zeker aan tot vandaag, onder meer Mallorca en Ibiza moeten zich schrap zetten. Richting het weekend lossen veel buien op.

Klimaatverandering speelt een rol in de hoeveelheid neerslag die uit een DANA valt doordat de opwarming van het zeewater ervoor zorgt dat er meer verdamping plaatsvindt en dat de warmere lucht meer waterdamp kan bevatten voordat het uitregent. Naar verwachting zet de opwarmende trend zich de komende tientallen jaren nog voort. Cut-off lows zoals deze boven Spanje zullen in de toekomst dan ook meer regenval gaan geven, naar schatting minstens 7 procent tot misschien wel 15-20 procent per graad opwarming.

De grote hoeveelheid regen die in juli 2021 in Limburg viel, en nu in Spanje komt door een samenloop van specifieke omstandigheden: ten eerste moet het lagedruksysteem loskomen van de straalstroom om op één plek te blijven hangen, en ten tweede moeten er sterke stijgende luchtbewegingen plaatvinden. Het laatste, cruciale ingrediënt is de hoeveelheid vocht die wordt aangevoerd. Voor extreme neerslag moet er sprake zijn van veel verdamping, warme lucht die veel vocht kan bevatten en sterke winden die het vocht het lagedruksysteem invoeren.

Als het systeem loskomt van de straalstroom, neemt het een bel afgesnoerde koude poollucht met zich mee naar het zuiden. Vandaar de Engelse naam 'cut-off low: In het Nederlands ook wel koudeput genoemd.

Dit grote temperatuurverschil tussen de warme lucht aan het oppervlak en de koude poollucht van DANA boven in de atmosfeer veroorzaakte sterke verticale luchtbewegingen. De koude lucht valt naar beneden (ook wel een koudeval genoemd) en de warme, vochtige lucht stijgt snel op. De stijgende lucht koelt af en er ontstaan zware regenwolken. Omdat de lucht rond een lagedruksysteem tegen de klok in beweegt, kwam tijdens deze DANA de wind uit het oosten vanuit het Middellandse Zeegebied. Daarnaast bleef het lagedruksysteem lange tijd op dezelfde plek liggen, waardoor er continu warme, vochtige lucht landinwaarts werd geblazen. Eenmaal boven land, werd de lucht omhooggeduwd langs de bergketens van Oost-Spanje. Deze stijgbeweging versterkt de zware regen van de DANA nog verder.